FI-2020-004-IPAD

SERVICE COURSE \\\
VRAAG HET DE EXPERTS
Heb je vragen over training, gezondheid, voeding of techniek?
Stuur ze naar redactie@fiets.nl
GEZONDHEID
EDWIN ACHTERBERG
Is werkzaam als sportarts bij SMC
SportMáx en het Cycle Performance
Centre in Eindhoven.
COR VOS
INVLOED VAN CYCLUS
OP PRESTATIE
Ik ben een 31-jarige fanatieke toerfietsster.
Garmin verzamelt informatie over je menstruatie
en geeft trainingsadviezen op basis
van deze gegevens. Is het waar dat het
moment waar je zit in je cyclus invloed heeft
op de manier waarop je kunt trainen en presteren?
Om je vraag te kunnen beantwoorden
legde ik deze voor aan een expert
op dit gebied, dr. Simone Goossens.
Zij is gynaecoloog in het Máxima Medisch
Centrum in Veldhoven en Eindhoven en zelf
actief als fietser en triatleet. Zij zegt het volgende
hierover:
Ik wil eerst benadrukken dat niet ongesteld
worden (tenzij je bijvoorbeeld een hormoonhoudend
spiraaltje of staafje hebt of zwanger
bent) niet normaal is voor jonge vrouwen.
Edwin schreef in Fiets nr. 10-2019 al eerder
over het probleem waarbij de energie-inname
en energiebehoefte uit balans zijn (RED-S), en
de menstruatie helemaal weg kan blijven.
Geef dit altijd serieuze aandacht. Op de lange
termijn kan dit namelijk ernstige gevolgen
hebben zoals onomkeerbare botontkalking.
De orale anticonceptiepil die soms wordt
voorgeschreven om ongesteldheid kunstmatig
op te wekken lost het probleem niet op, en de
effecten van de verkeerde (hormoon) balans
op het lichaam blijven gewoon doorgaan.
Zorg dus indien dit het geval is dat je bij een
arts komt met kennis over sport en ongesteldheidsproblemen.
Hormonen zijn wel degelijk van belang voor
sportsters: zo zorgen ze ervoor dat we op een
andere manier energie vrijmaken tijdens inspanning,
afhankelijk van het moment in de
ongesteldheidscyclus.
Een cyclus is de periode vanaf het begin van
je ongesteldheid tot aan de volgende ongesteldheid.
Gedurende die cyclus veranderen
je hormonen en treedt een eisprong op. Als je
de pil neemt, heb je wel een ongesteldheid,
maar veranderen de hormonen niet. Bij voetbalsters
lijkt het moment in hun cyclus zelfs
invloed te hebben op het risico op het scheuren
van hun kruisband.
Veel studies die zijn gedaan naar trainingsschema’s
en voedingsstrategieën hebben
vooral naar de effecten bij mannen gekeken,
en je kunt niet zomaar aannemen dat vrouwen
hetzelfde reageren op deze schema’s. Er
ER ZIJN GROTE VERSCHILLEN
IN WAT SPORTSTERS ERVAREN
zijn niet veel studies die alleen naar vrouwen
gekeken hebben.
Toch zijn er ook wel aanwijzingen dat hormonen
mogelijk ook in ons voordeel werken.
Leontien van Moorsel plande haar (succesvolle)
werelduurrecordpoging in Mexico in
2003 tijdens haar menstruatie, omdat ze had
opgemerkt dat ze pijn beter kon verdragen
gedurende deze periode.
De verschillende onderzoeken die keken naar
prestatie in relatie tot menstruatie, laten wisselende
resultaten zien. Sommige onderzoeken
zien duidelijke verschillen in (duursport)
prestaties van dezelfde vrouwen gedurende
hun cyclus, terwijl andere onderzoeken geen
verschillen aantonen. Mogelijk zijn de vrouwen
in dat laatste geval toch niet op het juiste
moment getest, of blijken deze vrouwen toch
geen maandelijkse eisprong te hebben. Dit
komt namelijk bij de duursporters op hoog
niveau vaker voor dan bij niet-sportende
vrouwen. Er is dan wel nog sprake van een
maandelijkse ongesteldheid, maar de hormonen
lopen niet meer altijd geheel in de pas.
Het merendeel van de topsportsters die geen
hormonale anticonceptie gebruiken, ondervindt
vooral nadelen van de ongesteldheid:
Leontien van Moorsel werd in 1991 in
Stuttgart wereldkampioen op de weg.
80 procent benoemt negatieve effecten
gedurende de eerste twee dagen van de
ongesteldheid. Hevig bloedverlies (en hier -
mee ijzertekort) zou een oorzaak kunnen zijn.
Soms vragen sportsters mij of het gebruik
van hormonale anticonceptie de prestatie
(negatief) zou kunnen beïnvloeden. Medicatie
(progesteron) die kan zorgen dat de menstruatie
uitgesteld wordt, zou volgens sommigen
negatieve effecten hebben op prestaties van
duursportsters. Het feit dat 50 procent van
alle topsportsters hormonale anticonceptie
gebruikt, lijkt dit tegen te spreken. Gunstige
‘bijwerkingen’ zoals minder of geen bloedverlies,
en het kunnen regelen van de ongesteldheid
rondom een belangrijke wedstrijd worden
als reden voor het gebruik genoemd.
Wel zijn er grote verschillen in wat atletes
ervaren; sommigen vinden de anticonceptiemethoden
met hormonen vooral gunstige bijwerkingen
geven, terwijl anderen last hebben
van vervelende bijwerkingen. Ook hier blijft
het maatwerk om individueel de beste oplossing
te vinden.
Als er verschillen in het prestatievermogen
zijn gedurende de ongesteldheidscyclus of
door de hormonale anticonceptiemethoden,
zijn de verschillen klein en zijn deze kleine
verschillen waarschijnlijk vooral van belang
voor de Van Moorsels onder ons. Voor de
meerderheid van de vrouwen blijft het ongesteld
zijn tijdens een belangrijk evenement
waarschijnlijk meer een last dan een zegen.
102 fiets.nl » APRIL 2020