Elektronisk versjon (pdf) her - Høgskulen i Volda

Spørsmål og tenking om problemstillingar eller hypotesar kan, i prinsippet, skapast nesten kvar
som helst. Men mange av dei vil kanskje knapt bli relevante, avgrensande eller presise nok utan
iallfall ein viss kjennskap til øya og til erfaringar med pedagogisk verksemd under tilsvarande
tilhøve? Snakkar vi om skuleforsking, så kan det nok tenkjast både relevante, viktige og meiningsfylte
problemstillingar og prosjekt både på Yksnøya og andre stader. Det gjeld ikkje minst om vi
rettar merksemda spesielt mot friluftsliv, leik, kroppsøving og idrett.
KVAR ER BALLBINGANE, KLATRESTATIVA OG KLATREVEGGANE BLITT
AV?
Fyrst og fremst naturlandskap som realiseringsarena
Yksnøy-grenda fekk festetomt til si eiga skulestove i 1906, på Gjerdehaugen, etter at ein av
grunneigarane – Ivar Knutsson Yksnøy – som var svært aktiv i kommunalt styre og stell, lenge
hadde arbeidd for å gjera Yksnøya til eigen skulekrins (Årviknes 1970). Borna i grenda budde
berre nokre få minuttars gangsti unna skulen. Ei bitte lita grasslette, ein utedo, låge steingardar, eit
par stiar – og elles berre natur – utgjer landskapet rundt den ubrukte skulestova i dag.
Natur kan vera eit rom for læring – for fagkunnskap, slik det var – og slik det kanskje er for ein del
klassar og lærarar. Og det treng ikkje vera berre kritikkverdig. Men det kan sjåast som misbruk av
moglegheiter dersom fagperspektiva får dominere heilt. Slik også her på Yksnøya. Og vi finn
ivrige talsmenn og kvinner for at det nyfikne, skapande, oppdagande og opplevande må få utfalde
seg. Med utgangspunkt i filosofen Næss sitt tilhøve til leiken – eller, som han sjølv vél å omtale
det: “lekenheten” – kunne mest det leikande brukast i retning av eit eige paradigme. Men tenkinga
om det verdifulle ved leiken, ved erfaringar, utforsking, læring og skapande verksemd utomhus og
utprøving av ideane i praksis – som enkeltståande hendingar og som rørsler – kan dokumenterast
iallfall eit par hundreår attende i tid (Repp 1977, Eichberg & Jespersen 1986). Og i det perspektivet:
Kva leika dei så med i friminutta her ute? Og korleis leika dei? Kva rolle spela naturen?
Dreiv dei yngste og dei eldre elevane med det same? Leika jentene og gutane saman? Kanskje var
leiken felles prosjekt? Var der noka tilrettelegging for leik og kroppsøving. Kva var eigenleg
kroppsøvingsfag eller “gym” her på øya for dei generasjonane av elevar som fekk vera på skule
her? Kva rolle spela uterommet som erfarings- og læringsverd her sett t.d. i ljos av det Lindensjø
& Lundgren (1986) skildrar og drøftar som realiseringsarenaen for læreplanen?
Nils Ola Skuset (red.): Forske på Yksnøya – går det an? Utfordringar i praktisk-estetiske fag. Seminarrapport.
Høgskulen i Volda og Møreforsking Volda, 2006.
17