Bygdejol 1971

More documents

Recommendations

Info

ifrå på kvar sida. Alle båtbyggjarar hadde ein slik strekved før, men han gjekk ut av bruk etter hundreårsskiftet. Eg trudde difor knapt mine eigne augo, då eg fann at den same strekved - berre i stØrre format - hadde vore bruka på vikingeskipi som no står på Bygdøy. Dei var bygde for over 1000 år sidan. Eg merkte meg og ei rekkje andre småting i byggjemåten som var nytta på vikingskipi som minna sterkt om dei gamle Strandebarmsbåtane. Det er no mange hundre år sidan folket på Shetlandsøyane kom inn under britisk styre og britisk tungemåI. Likevel har dei ikkje gløymt at dei er av norsk opphav, og heller ikkje alle norske ord frå gamalt. I 7929 møtte eg i Cape Town i Sør-Afrika ein ung båtbyggjar frå Shetland. Eg var med ein fiskeekspedisjon som hadde norsk utstyr og deriblant Strandebarmsbåtar. Ein dag stod me og såg på ein av desse båtane, og Shetlendaren spurde meg kva me kalla dei ymse deler av båten på norsk. Eg rekna opp frå ende til annan av båten, og han sa etterkvart deira namn. Mykje var likt, sumt so likt at det berre var den engelske svipen over uttalen deira som skilde, og sume av deira nemningar låg nærmare det gamle norske enn våre. Når es sa , men uttala det "stamran". Det var tollegangar på den båten me såg på, men han spurde om me ikkje bruka "keipo. Då eg svara ja, spurde han om me bruka vidja i keipen til å halda årane på plass og kva me kalla den. Då eg svara (homleband", gav han eit utrop, at det var same ordet. Han sa: ohømmelbænd". Dette viser at desse namn var bruka alt i den tid då Shetland høyrde til Noreg, og truleg at dei var gamle alt då. Kring hundreårsskiftet tok det til med eit brigde av Strandebarmsbåtane. Den gamle færingstypen med 3 breide bordgangar, øksa halsar, korte æsingar og den elegante straumlinesveisen, vart meir og meir fortrengd. Det var omsynet til nye Frå kaien på Fosse før rutebåten kjem. Nokre av båtane er bygde for påhengsmotor. 23
;fqESW Ein av dei 5000 som vart selde i Oslo. marknadsfelt som gjorde det. Humrafiskarane søranfor vilde ha ein drygare båttype med breidare bakskut til å lasta teiner på. Samstundes vart det ein viss påverknad frå Austlandet. Den nye typen vart mest bygd med 4 eller fleire bordgangar, og dei lange æsingane med stemneklampar gav båtane ein heilt ny utsjånad. Desse båtane kunde verta sers vakre når alt var fint gjort, men det var trass i alt ein so heilt ny type, at samanblandingi med den gamle typen ikkje alltid verka heldig. Den gamle Strandebarms 3 bordingen var fullt likeverdig med Oselvarane, og burde vorte bygd som før ved sida av den nye typen. Talet på båtbyggjarar i Strandebarm auka sterkt frå 1900 og utover til 1930. Det hadde mange grunnar. Nokre kan nemnast. Det kom store årsklassar av ungdom ut i arbeidslivet då. Utvandringi til Amerika slutta. Gamle attåtnæringar vart uløn- same, og uti 20 åri tok arbeidsløysa til å melda seg sterkare etter kvart. Avsetnadsvanskar gjorde sildefisket ulønsamt, og det slo attende på båtomsetnaden her på Vestlandet, for notfiskarane var av dei store avtakarar av robåtar. Då kom det vel med for Strandbermingane at dei hadde utvikla ein båttype som høvde for Oslofjorden. Det hadde alt lenge vore sendt robåtar til Oslo, men no tok dei til med å senda heile fartylaster. I åri 1930-39 vart det omsett omlag 5000 Strandebarmsbåtar i og omkring Oslo, og denne eksporten berga båtindustrien i Strandebarm frå samanbrot den gongen. Krigen i 1940 gjorde ein brå ende på denne handelen, og seinare har han heller ikkie kome i gang att. Etter 1935 har talet på båtbyggjarar stadig minka. Serleg dei siste 20 år har det gått fort rredover. Dei som framleis driv, byggjer lite robåtar no. Mest alt som vert bygt er for motordrift. Me lever no ein gong i motoralderen, og folk er vortne for late til å ro. Eller har dei fått det for travelt, so dei har ikkje tid? Kanskje det var for slitsamt med all den roinga i gamle dagar. Kanskje det er bra at maskinkraft har avløyst muskelkraft. Men når ein om sumaren 24
Page 2 and 3: Gerhard Austeljord: f' LJ0S t. Hyrd
Page 4 and 5: Arne Skeie: Jakoh H. Vik Då Jakob
Page 6 and 7: striden som stundom laut til for å
Page 8 and 9: og var tilkalla i telefonen. Han s
Page 10 and 11: pekarar, fehandlarar, driftekarar o
Page 12 and 13: opp i Hisdalen, men vegen dit hadde
Page 14 and 15: tera og lyfta etter bakenden på de
Page 16 and 17: gong har vakse opp der på garden.
Page 18 and 19: aviser og massemedia av andre slag,
Page 20 and 21: mor til grannekona. Ja eg skal no h
Page 22 and 23: Kr. B. Kolltveit, BATBYGGJING I Han
Page 26 and 27: ser og høyrer på dei brølande pa
Page 28 and 29: JON O. TJ05Å5' Lærartilsetjing i
Page 30 and 31: Slik hadde dei det i 1899 Innsendt
Page 32 and 33: Nr. Navn Antal kjør Leveret Udbeta
Page 34 and 35: Aagot ?Løqland' Stølsyninme Ovanf
Page 36 and 37: under ljoseblå og fine. Eg tenkte
Page 38 and 39: Det var ofl ei fn,.nat Or eit blad,
Page 40 and 41: til at arbeida fram so eg seint um
Page 42 and 43: Ja, jau, let eg og togg på ein smu
Page 44 and 45: og l0 millionar. Eg tykkjer dei bur
Page 46 and 47: God iul og godt nytt &r til bygdelo
Page 48 and 49: Gule' s m ek. o g landb ruk sv er k

Bygdejol 1971

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?