YOKSULLUKTAN VARSILLIĞA -İSVEÇ- - Abana Gazetesi

DEMiRBA Ş Ş ARL 201
ya kar şı (olas ı bir sava şta) ba şarılı olabilmek için Frans ız desteği
arard ı . Kalpaklar, çiftçileri ve en çok tecimsel ili şkide bulunulan
Ingiltere'yi tutard ı. Partiler daha çok soylular aras ında yaynd ı .
Şapkalar ın ço ğunlukta olduğu devrelerde ülke iki kez
sava şa girdi. 1741-43'teki sava ş sonunda Finlandiya'n ın do ğulu
Ruslara b ırak ıldı. 1757-63'te ( Yedi Y ıl Sava şlan)Prusya'ya kar şı
yap ılan sava şta toprak yitmedi.
1771'de, babas ın ın ölü ınüyle ba şa geçen Gustav 111, bir
y ıl sonra (1772) kans ız bir "darbe"yle yeni bir anayasa yaparak,
konseyin işlevine son verdi. Soylular ın egemenliği kırıldı. Riksdag'ta
yabanc ılar ın etkisi azald ı. Hükümete hem şapkalardan,
hem de kalpaklardan üye al ınd ı . Basın özgürlüğü k ısıtlandı. Dış
siyasa, anayasa ve kilise üzerine ele ştiriler yasakland ı .
Gustav 111 döneminde reformlar da yap ıld ı :
- Herkesin kullanabilece ği gümüş para (*) ç ıkar ıld ı.
- Devlet görevlilerine 70 ya şında emeklilik getirildi.
- İçkide devlet tekeli kuruldu.
- Okullar geli ştirildi.
- Topraks ız köylülerin, soylulardan toprak sat ın. almas ı
sağland ı .
- Orta s ınıfın ekinsel çal ışmaları desteklendi. Birçok dalda
sanatç ılar do ğdu(**). Tiyatroya önem verildi. Kral, kendisi de
oyunlar yazd ı. Iki oyunda da ba şoyuncu olarak oynad ı .
1786'da Rusya'ya aç ılan sava ş, Danimarka'n ın bat ıdan
sald ırmas ıyla ba şarıs ızl ıkla sonuçland ı .
Frans ız Devrimi (1789) ülkedeki özgürlük özlemlerini
*) Isveç'te ilk para, Kral Olof Skötkonug devrinde (995.1022) Sigtuna'da
basıld ı. Para birimi "mark", kuru şu "öre"ydi. 0 tarihlerden önce, çok az
da olsa Romal ıların, Arapların ve Ingilizlerin paralar ı dolaşırd ı .
1534'te "daler" de para birimi oldu. Uzun süre hem daler, hem de mark bir
arada kullan ıld ı. Arada alt ın ve gümüş paralar da bas ıl ıyordu. 1608'de daler'
in ad ı "riksdaler" oldu. Gümüş ve bak ırın gerçek de ğerinde para ç ıkarıld ı -
ğı da oluyordu. 1644'te ç ıkarılan "10 daler"lik gümü ş paran ın a ğırl ığı
19,7 kg'd ı (1 daler 1,97 kg). A ğır bak ır paralar da ç ıkarıl ıyordu. 1873'
te bugünkü birime (kron-öre) geçildi.
Ka ğıt parada Isveç, Avrupa'da öncüdür (1661). Avrupa'da ilk banka da Isveç'te
kuruldu (1656).
**) Yontucu-çizimci Johan Tobias Sergel (1740-1814) ve ozan-müzisyen
Carl Michael Bellman (1740-95) bu devrin sanatç ılar ıdır.