YOKSULLUKTAN VARSILLIĞA -İSVEÇ- - Abana Gazetesi

PATATES 99
KOOPERAT İ F LER
19. yy'da köylerde, eskisine benzemeyen yeni bir yardımlaşma
türü doğdu. Kom şuların yard ımlaşması yerine, "birlik"
kurarak yard ımlaşma gündeme geldi.
Tanmdan endüstriye geçi ş evriminde kooperatiflerin
önemi büyük olmu ştur. Kooperatifleri, "arac ıy ı ortadan kald ırarak,
kendi yararlar ı doğrultusunda çal ışan kişilerin olu ş turdu ğu
bir tür dayan ışma kurulu şu" olarak tan ımlayabiliriz. Kooperatifler,
az gelirlileri özel kesimin fiyat patlamalar ına kar şı korur.
18. yy' ın sonlannda İngiltere'de doğan kooperatifler,
Isveç'te 1850'de kurulmaya ba şlandı(*). 1867'de kurulan "Trolhanan
i şçi Birliği (tüketici kooperatifi) bugün de ya şam ın ı sürdürüyor.
1870'lerde kurulan tüketici kooperatifleri, "üyeler"
yerine "işçi s ın ıfı"na yard ım amacına yöneliyordu.
Üretici kooperatiflerinden sütçü birlikleri, ya ğı sütten
ay ırma makinelerinin bulundu ğu1870'lerde kurulmaya ba şland
ı. Oreticiler bu makinelerden ortakla şa sat ın alarak,siltün işlenmesi
ve pazarlanmasını kendileri yapmaya ba şladılar.
SÜT PARASININ BÖLÜ Ş ÜMÜ
(Litrede 153 kuru ş olan devlet deste ğiyle 485 kuru şa sat ı lan
bir litre süt ederinin bölü şümü:)
Devlet deste ğ i 1,53
Üretici 2,14
Süthane 0,66
Paketleme 0,57
Sat ış kar ı 0,56
KDV 0,92
TOPLAM 4,85
(Kaynak: Göteborgs Posten, 1 Şubat 1988)
*) Gerçek anlam ıyla ilk tüketici kooperatifi Enköping yak ınlar ındaki
örsundbro'da kuruldu (1850). Daha öncesinden, kooperatife geçi şi haz
ırlayan kurulu şlar ın varl ığından söz edilebilir. Örnek olarak birkaç ın ı
sayal ım: 1801'de Kroneberg ilinde (ilin kimi yerlerini kapsayan) yang ın
sigorta ortakl ığı kuruldu. Yang ın sigortas ında kooperatif yöntemleri
uygulan ırd ı. Birinin evi yanarsa, zarar üyelere bölü ştürülerek kar şılan ırd ı .
At ı yanan ın at ı ortaklaşa al ınırd ı.1820'de halk ın da ortak oldu ğu Sparbank
(tutum bankas ı) kuruldu. 1846'da, ortaça ğda kurulan meslek ve e ğitim
örgütü tekeli "skdn" kald ır ıld ı. Bu örgütün, üyelerine yönelik türlü yard ım
kurumlar ı (e ğitim, hastal ık ve ölüm yard ım ı vb) bağımsız birimler olarak
kald ılar.