YOKSULLUKTAN VARSILLIĞA -İSVEÇ- - Abana Gazetesi

YOKSULLUK ÇAĞ LARI 37
frenginin ana kayna ğı olarak hamarnlardan ku şkulan ılmış tı .
Içki içiliyor, daha çok ikili küvetler kullan ılarak ve de genelevlerle
ili şkili olarak da çalıştır ılıyordu. Yak ıt ve su lutlığı da
birer kapatma nedeniydi. A şağı yukarı o zamanlar kentlerde
saunaya (fin hamam ı ) da ilgi azald ı. 18001ii y ıllar ın başlarında
Fin köyleri d ışında saunalar tümüyle unutularak, buralardan
domuz eti (isteyerek) kurutma yeri olarak yararlan ıldı. Temizlik
aç ıs ından karanl ık devir başladı.
Ilıca, özellikle vars ıllar için gidilecek yerlerden oldu.
Yukarı sın ıf kadınları, y ılda bir kez Baden-Baden (B Almanya)
ya da ba şka bir ılıcaya gitmelerini gerekli say ıyorlardı. Ama genelde
pislilik ça ğına girildi.
18. ve 19. yy'larda halk ın hızlı çoğalmas ı ve ba şlayan
endüstrile şme ile kentlere y ığıhnması pislilik dönemine rastlar.
1800'lerdeki tüberküloz (verem) salg ınının nedenlerini,
kötü sağlık bakımı ve dar konutlarda oturmaya ba ğlamak gerekir.
Gerekirse (yaln ızca) yüz ve eller y ıkamrd ı. Belki bunlar da
yıkanmazdı. 1700'lerden kalma, sa ğlık üzerine bir Frans ız yapıt
ında, yüze su vurulan ba şın, kışın soğuğa; yaz ın da sıca ğa
duyarlı olaca ğı uyarısı yap ılır. Yazara göre, her sabah kuru bir
bezle ovalanmak, temizlik için yeterlidir. Giysilerin kaplad ığı
yerlere bir su damlas ı (bile) çok seyrek de ğerdi. Giysileri ç ıkarıp
tüm gövdeyi (ç ıplak) y ıkamak, görgüsüzlük belirtisi say ıhrd
ı. Yaln ızca 'y ıkanma' sözcü ğü bile, iyi yetişmi ş bir kadının
yüzünü kızart ırdı (*).'
*) Bugün bile hiç y ıkanmayan Isveçlilere rastlan ır. Kâ ğıt fabrikas ının,
çal ış tığım bölümündeki 12 İşçiden 3'ünün (ikisi Isveçli; biri Finli)
y ıkandıkların ı hiç görmedim. Gören de yok!
Du ş yapanlar havluyla; ellerini ayaklar ını y ıkayanlar kâ ğıtla kurulan ır.
Duştan sonra (havlu yerine) kâ ğıtla kurulananlar da var. Bunlar, 30 cm
enindeki kâ ğıt bobinden 15.20 m kâ ğıt harcarlar. Ayaklar ına takunya
vb geçiren hiç yok. Ço ğu, 10.15 m'ye varan soyunma dolaplar ına yal ı -
nayak gider (bir-ikisi ayaklar ına kâ ğıt dolar).
Hiç y ıkanmayanlardan 25 yaşlarındaki Sven, aptalcad ır. Ama sürücülük
belgesi var (i şe arabas ıyla gelir-gider). Sven'e arkada şları (arkas ından)
"köylü" (bonden) derler. Bu Sven, i şe ilk başlad ığında, ellerini kâ ğıt yeri-
ne yüz havlusuna silerdi. İki y ıl kadar sonra, havlusunu yan ında taşımama-
ya başlad ı. Kâ ğıt da kullanm ıyordu. Kendisini izledim, dolab ındaki hav-
luyla kuruluyordu ellerini. Bir gün, Sven ellerini y ıkarken, dolab ındaki hav-
lusunu görme olana ğı n ı buldum. Ak havlu,kirden kapkara kesilmi ş ti!Sven,
işe baş lad ığının alt ınc ı y ı l ında ellerini kâ ğıtla kurulamaya başlayabildi.
(HTY)