YOKSULLUKTAN VARSILLIĞA -İSVEÇ- - Abana Gazetesi

YOKSULLUKTAN VARSILLI ĞA 82
du. Alström ve kendinden sonra bu yolda çah şan Iki oğlunun
(Johan ve Patrik) ya şamlan, yemeklik patatesin yaygınlaşmasına
yetmedi. Bu yeni bitkiden ku şkulanan halk, yemek kültürünü
değiştirmek istemiyordu. Danimarka'da, din de ğiş tirmenin, yemek
kültürünü değiştirmekten daha kolay olaca ğı söylenirdi.
Yeni aç ılan tarım alanlarına patates değil, yulaf ekiliyordu. Isveç'te
yulaf, arpa ve çavdardan sonra, iklim ko şullarının düzelmesiyle
yetiştirilmeye başland ı. Önceleri yaln ızca ülkenin Güney
Norveç'e bakan yörelerinde (Vrmland) yeti şirken, 17. yy'
da ülkenin her yerinde; her tür toprakta yeti ştirilebiliyordu(*).
Hayvan yemi olarak da tiiketihneye ba şlanm ış tı.
Patates Tüketicisine O ğütler:
KORUNMASI
Topraktan ç ı kar ı l ırken paketlerken ta şırken sars ı p zedeleme!
Zedelenen yerler d ışından görünmez ama içinde kara gri ya da ka
ranl ı k-mavi lekeler olu şur.
Karanl ı k yerde sakla! Elektrik ışığı da gün ışığı gibi zararl ı -
chr. I şı kta ye şillenir. Ye şillenen yerler zehirlidir. Taze patates , ışığa da
ha Cluy arl ı olur. Yaln ızca ye şillenen yerlerini kesip atmak yetmez.
S ıcak yerde tutma! En iyi ı s ı , buzdolab ı s ıcakl ığıd ır. S ıcakta
çabuk yumu şar, fı lizlenir ve çürür.
Tazeyken daha çok tüket! Eskidikçe, içindeki D vitam ini değeri
de azal ır.
Halk açtı; Ürün yetmezliği nedeniyle 1718'de evlerde
(arpadan) içki yap ım ı yasaklandı. 1720'de, ekmeğe karış tırmak
için devlet ormanlannan halkın ağaç kabu ğu soymasına
izin verildi. Bu ko şullarda bile patates ilgi görmüyor; daha çok
"domuz yemi" olarak yayg ınla şıyordu. 1749'da, patatesten çok
sert bir içkinin yap ımına başlanınca, ilgi birdenbire arttı. "Işte
patates böyle tad ıhr!" deniliyordu. Öyle ki, o yıllarda Incil'
den sonra en çok okunan kitaplar, patatesten içkinin nas ıl yapıldığını
anlatan el kitaplanydı .
*) "Tar ım ın Tarihi" adl ı yap ıtta, "HuslAin jurnalen"den al ınd ığı bildirilen
şu nota rastlad ık:
"Broocman' ın verdiği bilgiye göre, 1736'da Livonya'da (o zaman Isveç'in
olan Balt ık ülkesi) Türk yulaf ı yetiştirilirdi. Isveç'te (o zaman) yeti ştirilmedi.
Ama 1789'da (Türk yulaf ının) ülkede (Isveç) yeti ştirildi ği söylenir.
(Landbrukets historia, Stokholm, 1925, sayfa 406)