Bildiri Kitabı - Kitap3

Pişmiş toprak malzeme kullanılarak yapılan uygulamaların kalıcı olabilmesi
farklı pişirim teknikleri ile mümkün olabilmektedir. Bunun sonucunda
pişirim koşuluna bağlı olarak genellikle seramiğin iç boşluğunun ön plana
çıktığı söylenebilir. Sözü edilen bu iç boşluğun, Neolitik Çağda kap-kacak
şeklinde kullanımının ardından aynı dönemde ses üretebilen akustik
kullanımı keşfedilmiştir. Sözlük anlamı ile akustik kısaca; “Kapalı bir yerde
seslerin dağılım biçimi, ses dağılımı ya da kapalı bir yerin ses dağılması
yönünden özelliği, niteliği” [5] olarak tanımlanmaktadır. Bu açıklamaya göre
pişmiş toprağın akustik nitelik taşıyan bir malzeme olduğu söylenebilir.
Ayrıca seramik malzemenin üretim tekniklerine göre (tornayla
şekillendirme, elle şekillendirme, kalıpla şekillendirme) kullanılan
hammaddelerine ve pişirim derecesine göre birçok farklı “tını” elde etmek
mümkün olabilmektedir.
Şekil 4: Torna ile şekillendirilmiş pişmiş toprak çan
Figure 4: Wheel-thrown shaped terra-cotta bell
Ses öğesinin fiziksel oluşumu da pişmiş toprak formların iç boşluğu
kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte ses üretebilme niteliğine
göre tasarlanmış bu formlar müzik enstrümanı olabilme özelliğini de
binlerce yıldan beri taşımaktadır.
Arkeologlar ve müzikologların araştırmalarından yola çıkarak metal döküm
çanların icadına odaklanıldığında; ilk çanların çömlek formlarından
etkilendiği söylenebilir. Bu düşünce doğrultusunda; pişmiş toprak çanların
değerli ritüel objeleri ve müzik tarihi bakımından da önemli olduğu sonucu
elde edilebilir.
[5]
Ali Püsküllüoğlu, Türkçe Sözlük (İstanbul: Can Yayınları, 1995) s:74.
530
BİLDİRİLER PROCEEDINGS
6