Bildiri Kitabı - Kitap3

Desteklerin yüksekliği, mekânın daha iyi algılanmasını sağlamaktadır. Orta sahının
tam ortasında üstte bırakılan açıklıkla harim bir yandan aydınlatılırken diğer yandan
havalandırılmaktadır. Güney cephesindeki iki pencere ile kuzeydoğu ve batı
cephelerindeki birer pencerenin, büyük ölçekli cami mekânının aydınlatılmasına
yetmeyeceği açıktır. Mevsimlere göre değişen Güneş ışınlarının geliş açısına bağlı
olarak mekânın tam ortasından harime giren ışın huzmeleri, ahşap desteklerle tavan
kirişlerinin dışbükey yüzeylerinden yansıyarak merkezden duvarlara doğru tedricen
azalarak yayılmakta ve keskin gölgelerin bulunmadığı yumuşak bir atmosfer
oluşturmaktadır. Harimin merkezinde oluşan bu büyülü atmosfer, yapıya giren kişiyi
doğrudan merkeze, merkezden güneydeki mahfil ve ardındaki mihrap önü bölümüne
davet etmektedir. Tavanın bir bölümünün açık bırakılması, bu bölümün altına denk
gelen yere, yapının kar ve yağmur sularından korunması için büyük bir havuzun inşa
edilmesini zorunlu kılmıştır. Birincil amaç, caminin aydınlatılması mıdır? Yoksa
cami içinde yağmur sularının toplanabilmesi midir? Bu soruları, her iki şıkkın eş
değerde işlevsellikte olduğunu kabul ederek “her ikisi de” biçiminde yanıtlamanın
imkânı yoktur. Soru ancak, her türlü işlevselliği aşan bir simgesel söylemin varlığı
kabul edildiğinde ve kutsal merkez simgeciliğine (Eliade, 1991, 13-27)
dayandırıldığında “her ikisi de” biçiminde yanıtlanabilir.
Mekânın çekici ve büyülü merkezinin güneyinde kubbe örtülü mihrap önü bölümü
yer almaktadır. Kemerler tuğladan, kemerleri taşıyan kuzeydeki iki destek taştandır.
Taş desteklerin gövdeleri, yivlendirilerek harimin ince uzun ahşap desteklerinin zarif
gövdeleriyle uyum içerisine sokulmuştur. Tuğlaların renk olarak, ahşap destek, kiriş
ve korkuluklarının renklerine çok yakın tonda olması bu uyumu pekiştirmektedir.
458 BİLDİRİLER PROCEEDINGS
10