Bildiri Kitabı - Kitap3

Bitkisel motifler (palmet 1 , rumi, kıvrım dal, lotus 2 , hatayi, çiçek, yaprak, penç),
Geometrik ve Sembolik motifler (geçmeler 3 , altı ve sekiz kollu yıldızlar, sekiz ve on
kollu yıldızlar, çokgenler, zencirekler, zigzaglar), Hayvansal motifler, İnsandan
esinlenen motifler, Mimari yapılardan esinlenen motifler, Doğadan stilize edilen
motifler (bulut, çintemani), Barok 4 , Ampir 5 ve Rokoko 6 motifleri, Yazının dekor ve
motif olarak kullanılması, Modern motifler olarak tanımlanabilir.
Türk çini sanatında kullanılan bu motiflerden oluşan komposizyonlar, belirli
bir anlayışla veya kurallarla birleşerek oluşmakta ve desenleri meydana
getirmektedir. Uzakdoğu ile yoğun bir etkileşim içinde bulunan Geleneksel Türk
Çini Sanatındaki ‘çini’ kelimesi Çin’e aitlik ifade eder. Osmanlıca
kökenli bir
sözcük olan çini, ‘Çin İşi’ , ‘Çin’e ait’ anlamına gelmektedir. Geleneksel Türk Çini
Sanatı dekorlarında Uzakdoğu motifleri ile süslenmiş pek çok örnek bulunmaktadır.
Çintemani, çin bulutu, ejder simgesi... gibi motifler en çok bilinenleridir. Bu
motifler arasında çintemani, şeklinin sade bir biçimde stilize edilmesinin yanısıra
motif olmaktan öte felsefi boyutuyla da çok ilgi çekerek yoğun bir biçimde
kullanılmıştır ve yüzyıllar boyu çeşitli felsefe ve dinlerde farklı anlamlar ifade
etmiştir(Şekil 1).
Çintemani motifi adının nereden geldiği incelenecek olursa; Osmanlı öncesi
dönemde Çinliler ve Japonlar tarafından ‘Taman’ adı verilen, Buda (Buddha)’nın
sembolü
1
Dilimli, simetrik yapraklar şeklinde stilize edilmiş çiçek motifi
2
Bir çiçeğin yatay kesidi.
3
Zincirleme halkalar devamı .
4
1600 lerde Roma’da kilise etkisi ile çıkan ve tüm Avrupa’yı saran bir anlatım biçimidir. Bu uslüpta figürler telaşlıdır,
yüzlerde bütün hisler okunur. Bütünden çok detaylara odaklanma görülmektedir.
5 Yaklaşık olarak 1854- 1874 yılları arasında görülmüştür. İnsan ve hayvan figürlerinin bitkisel motiflerle zengin bir
biçimde birleştirilmesiyle oluşturulmaktadır.
6 17.yy’ın ikinci yarısında görülen bu uslüp, Barok stiline karşı Klasik tarzın tekrar ortaya çıkmasına karşı olarak
ortaya çıkmıştır. Barok’tan daha ince ve kıvrımlar daha zariftir. Eski moda motiflerin bir kez daha, daha hassas bir
biçimde yorumlanmasıdır.
556
BİLDİRİLER PROCEEDINGS
4