4afd4a366a38e5ddb79c44167de45ee5ee0f8828

olduğu daha berrak şekilde ortaya çıkar. Modigliani'nin rengi kullanışı, çizimlerihakkında daha önce ele aldığımız özelliklerini tamamlayıcı bir niteliktaşıyordu.Modigliani'nin renkleri duyusal, gizemli biçimde (o parıltıyı, o çiçekliışıltıyı nasıl yakalıyordu?) şimdiki zamana, elle tutulur olana, uzamda genişleyenşeylere ve ayrıca simgesel şeylere eklemleniyordu. Vücudun ışıltısısimgesel bir mahremiyet alanına dönüşürken, bir ve aynı zamanda vücut,o vücudun halesi de bir başkasının severek algıladığı bir çembere girmekteydi.Böyle tarif ediyorum, çünkü bir başkası derken kastettiğim mutlakaya da salt, cinsS anlamda bir âşık değildir. Ressamın çizdiği vücutlar, Titian'mya da Rubens'in yaptıklarından daha saydamdır. Belki Botticelli'ninbazı figürlerine belli şekilde yakınlık gösterirler, ancak Botticelli'nin sanatıtoplumu hedeflerken, simgeselliği ve mitleri kamusal bir içerik taşırken,Modigliani' ninki şahsi ve özel bir boyutta kalır.Eleştirmenler Modigliani'nin sanatının arkasındaki etkileri tartıştıklarında(otuz yaşındaydı ve gerçek bağımsızlığına kavuştuğunda ömründegeriye yedi yıl kalmıştı), İtalyan primitiflerinden, Bizans sanatından, Ingres'den,Toulouse-Lautrec'den, Cezanne'dan, Brancusi'den, Afrika heykelindenbahsederler. Afrika heykeli, kanımca resmiyle kıyaslandığında pekdikkate değer görülmeyen oyma eserlerini doğrudan etkilemiştir. Modigliani'ninheykelleri bir kılıf olarak kalır; işlenen konunun ruhu asla serbestkalmaz. Bizim irdelediğimiz görsel diyalektikten hiçbir şey heykele kolaycauyarlanamaz.Fakat benim kalıcı bir izlenimim, şayet Modigliani'nin sanatı bir başkasanatla sıkı bir yakınlık içindeyse, bunun -muhtemelen ortada çıkmış doğrudanbir etkiden söz edilememesine rağmen- Rus ikon sanatı olduğu yönündedir.İkisi arasında derinde var olan yakınlık üslûpla ilgili değildir.Bazen figürlerin 'siluetleri'nde yüzeysel bir benzerlik seçiliyor olabilir, ancakgenelde ikon figürleri daha akışkan, daha az gerilimlidir; kutsallıkla