4afd4a366a38e5ddb79c44167de45ee5ee0f8828

Michelangelo'dan sonra sanat tarihini (mannerizm, Barok, on yedinci veon sekizinci yüzyıl klasisizmi) takip etmeye kalkmak bile bizi alanımızdan çokuzaklaştırır. Bunun buradaki amacımızla ilgisi şuradadır ki, Michelangelo'danFransız Devrimi'ne kadar metaforik resmin işlevi modeli, tiyatro aşamasınadönmektedir. Aynı modelin El Greco gibi bir hayalperest, Poussin (gerçektekendi inşa ettiği sahne modelleriyle çalışıyordu) gibi bir Stoacı, Chardin gibibir orta sınıf ahlâkçısı için geçerli olması ihtimal dahilinde görünmeyebilir. Yinede bu iki yüzyılın bütün sanatçıları bazı varsayımları paylaşıyorlardı. Onlarıngözünde sanatın bütün gücü, yapaylığtndadır. Yani onlar, genel olarak hayataiçinde esrik, maksatlı, yüce ya da anlamlı bir şekilde karşılanamayacakbir hakikatin kapsamlı örneklerini kurmakla ilgileniyorlardı.Resim bir şematik sanat halini almıştı. Ressamm görevi artık var olanıtemsil ya da taklit etmek değildi: Ressamm görevi, deneyimi özetlemekti.Doğa artık, insanın kendini ondan kurtarmak zorunda olduğu şeydir. Sanatçı,yalnızca bir hakikati iletme araçlarından değil, hakikatin kendisindende sorumlu hale gelir. Resim, doğa biliminin bir dalı olmaktan çıkar ve ahlâkibilimlerin bir dalma dönüşür.Tiyatroda seyirci, sonuçlarından bağışık olduğu olaylarla karşı karşıyadır;duygusal ve ahlâki bakımdan etkilenebilir, ancak fiziksel bakımdangözlerinin önünde olup bitenden korunmuştur, ayrıdır. Artık doğayı temsileden sanat eseri değil, odur. İnsan eğer ve aynı zamanda kendisini kendisindenkurtarmak durumundaysa, bu, iki yüzyıla egemen olan Kartezyen bölünmedekiçelişkiyi temsil eder.Rousseau, Kant ve Fransız Devrimi -daha doğrusu, filozofların düşüncesininve Devrim'in eylemlerinin arkasında yatan bütün gelişmeler-, doğadakikaosun karşısında kurulmuş düzene inanmaya devam etmeyi imkânsızlaştırmaktaydı.Metaforik model yine değişmişti ve dramatik üslûp değişikliklerinerağmen bir kere daha uzun bir dönem geçerli olacaktı. Yenimodel, şahsi bakış modelidir. Doğa artık, sanatçının onu sorgulamasını teyitetmediği gibi, bu eğilimi güçlendirmez de. Sanatçının 'yapay' örnekler ya­