vojvodjanski identitet

sloboda nacionalnih manjina, kojima se "zabranjuju mere koje menjaju odnos
stanovništva u oblastima naseljenim nacionalnim manjinama i koje otežavaju
uživanje i ostvarivanje prava pripadnika nacionalnih manjina". Da
podsetimo, ostvarivanje prava manjina, kao što je službena upotreba jezika,
vezane je za procentualno učešće manjina u ukupnom broju lokalne
samouprave.
Dr Kicošev u svom radu navodi Sentu, Adu, Kanjižu i Kovačicu, kao
primere opština koje "nisu primile mnogo izbeglica" 3 , ali ne navodi ni jedan
primer onih naselja koja su do poslednjih ratova bila naseljena pripadnicima
mađarske nacionalne manjine, a u kojima je sada njihov broj u velikoj meri
smanjen, naročito u opštini Apatin, Bečej, Novi Kneževac, Temerin i Žitište.
Etnički odnosi su u značajno meri narušeni i u nekim naseljima sa
većinskim mađarskim stanovništvom, posebno u Zapadnoj Bačkoj, kao što
Svilojevo (Szilágyi), Bogojevo (Gombos), Doroslovo (Doroszló), ali i u
Temerinu, Subotici i drugim naseljima.
Navođenje primera sremskih naselja, posebno Hrtkovaca, u kojima
je, takođe, značajno narušena dotadašanja etnička struktura, uz objašnjenje da
se "ovde prvenstveno radi o zameni imovine i trajnom preseljevanju u
matične države" 4 ima, čak, prizvuk sarkazma, jer je poznato da se ovde radilo
o pritisku i nasilnom iseljavanju stanovništva hrvatske i mađarske
nacionalnosti, a u funkciji politike etničkog čišćenja.
Imajući sve to u vidu, ne treba se čuditi ako popisivanje praznih
stanova i kuća, na primer, u Senti početkom juna ove godine, izaziva
uznemirenost kod stanovništva, zbog mogućnosti nekog novog nasilnog
useljavanja. Policija, pri tome, ne smatra za potrebno da izda bilo kakvo
saopštenje o tome zašto se to radi. 5
Treba podsetiti i na to da su, prilikom regionalizacije Srbije (1991),
naselja sa pretežnim mađarskim stanovništvom podeljena u četiri nova,
veštački stvorena okruga, sa pretežno srpskim većinskim stanovništvom, sa
namerom da se unište administrativni centri, prema kojima je ranije
gravitiralo mađarsko stanovništvo, čime je ostvarivanje mnogih jezičkih,
obrazovnih, kulturnih i drugih prava suženo, ili je, pak, njihovo ostvarivanje
onemogućeno. Primera radi, tako su potiske opštine, u kojima većinom žive
pripadnici mađarske nacionalnosti, poput Ade, Čoke, Kanjiže i Sente, zajedno
sa Novim Kneževcom gde, takođe, živi značajan broj Mađara, pripojene
3 Isto.
4 Isto.
5 Ger: "Valami volt" ("Nečega je bilo"), Magyar Szó, 09. juni 2006., str. 5.
104
severno-banatskom okrugu, sa sedištem u Kikindi, 6 čime su narušene ranije
izgrađene administrativne, privredne i druge veze, kako između njih, tako i
njihove veze sa susednim opštinama, a otežano je i ostvarivanje nekih prava,
poput prava na zapošljavanje, zdravstveno osiguranje, službenu upotrebu
maternjeg jezika i drugo. Administrativne granice odeđenog broja opština u
Vojvodini su tako formirane da u njima udeo mađarskog stanovništva ne
dostiže 15% što, perspektivno, ne dovodi samo do gašenja pojedinih prava,
bez obzira na to što je reč o stečenim pravima, nego, uz pomoć državne
politike, i do asimilacije Mađara. Nova vlast, a ona se naziva demokratskom,
ni u tom pogledu nije ništa promenila.
Pitanje promena nacionalnog sastava stanovništa, a to je jedan od
elementa vojvođanskog identiteta, zahteva mnogo suptilniji odnos, pažljivije
proučavanje i, pre svega, kazivanje istine o proteklim događanjima, kako nam
se istorija ne bi ponavljala.
Na kraju, predložiću, kako što sam već više puta činio, osnivanje
stručne i profesionalne institucije u Vojvodini koja bi se isključivo bavila
proučavanjem interetničkih odnosa i ostvarivanjem prava nacionalnih
zajednica. Osnivanje ove institucije je, između ostalog, potrebno i zato da bi
se izbegla subjektivna tumačenja, pa i zloupotrebe podataka u ovoj oblasti.
Na taj način lakše bi se pratilo i ostvarivanje brojnih međunarodnih obaveza
koje za Republiku Srbiju proističu, kako iz Okvirne konvencije o zaštiti
nacionalnih manjina, tako i iz Evropske povelje o regionalnim i manjinskim
jezicima, čije su odredbe 1. juna 2006. godine postale obavezne za Srbiju. Sve
to, naravno, uz uslov da se Srbija, konačno, opredelila za ulazak u Evropsku
uniju.
6 Uredba o načinu vršenja poslova ministarstava i posebnih organizacija van njihovog
sedišta, "Sl. glasnik RS", br. 3/92, 36/92, 52/92 – odluka Utavnog suda RS, 60/93 i 5/95. Stupanjem
na snagu ove uredbe prestala je da važi Uredba o načinu obavljanja poslova ministarstava i
posebnih organizacija van sedišta, "Službeni glasnik Republike Srbije, br. 50/91.
105