PrzeglÄ daj publikację

pozytywno-negatywnym, chocia¿ w opinii publicznejpokutuje niestety stwierdzenie, ¿e nauczycielanie interesuje najczêœciej fakt, co uczeñumie, lecz czego nie umie. Powy¿sze spostrze-¿enia wydaj¹ siê znowu znajdowaæ wyjaœnieniew pewnych prawid³owoœciach psychologicznych,do których nale¿y ,,niejednakowe traktowaniedanych pozytywnych i negatywnych, cozwane jest pod nazwą asymetrii pozytywno–negatywnej.(...) Asymetria owa rozkłada się na dwaaspekty, pierwszy z nich to inklinacja pozytywna– skłonność do formułowania raczej pozytywnychniż negatywnych ocen innych ludzi. (...) Drugiskładnik asymetrii to efekt negatywności polegającyna silniejszym uzależnieniu oceny globalnejod negatywnych niż od pozytywnych informacji,na których podstawie jest ona formułowana.’’ 10) .Jeœli wiêc pracê ucznia sprawdza nauczycielo inklinacji pozytywnej, jego szanse na dobr¹ocenê wzrastaj¹. I dopóki jest to tylko sprawatzw. inklinacji pozytywnej, rzecz wydaje siê jaknajbardziej do przyjêcia. Praktyka pokazuje jednak,¿e s¹ nauczyciele, którzy wystawiaj¹ tylkooceny wy¿sze, poniewa¿ nie potrafi¹ uzasadniælub obawiaj¹ siê swojej nieumiejêtnoœci uzasadnianiaocen ni¿szych lub negatywnych. A uzasadnienieocen negatywnych wymaga najczêœciejbardzo precyzyjnego sformu³owania, poniewa¿w³aœnie w tym przypadku uczeñ czêœciejzadaje pytanie ,,dlaczego?’’, co raczej nie mamiejsca w przypadku usatysfakcjonowania ocen¹wysok¹ lub wy¿sz¹.Doœwiadczenie osób oceniaj¹cych uwa¿asiê za inn¹ przyczynê rozbie¿noœci ocen. Zwyklepocz¹tkuj¹cy nauczyciele oceniaj¹ pracê w sposóbmniej wymagaj¹cy, chocia¿ z tym stwierdzeniemnie mo¿na siê w pe³ni zgodziæ. Istniejerównie¿ pogl¹d, ¿e zasadniczy wp³yw na ocenêwystawian¹ przez nauczyciela ma poziom wiedzytego nauczyciela, o czym œwiadczy liczbadostrze¿onych b³êdów w pracy ucznia 11) . J. Pieteruwa¿a natomiast, ¿e przyczyn¹ braku spójnegostanowiska nauczycieli przy ocenie tej samejpracy s¹ ,,niedostatki ścisłości w pojmowaniustopni danej skali ocen’’ 12) , czyli mamy tu doczynienia z najzwyklejsz¹ nieznajomoœci¹ tzw.wymagañ programowych niezbêdnych dlaotrzymania poszczególnej oceny.Wiele badañ pokazuje zale¿noœæ ocennauczycielskich od takich okolicznoœci, jak np.chwilowe usposobienie nauczyciela. Sytuacja tawydaje siê byæ wyraŸnym potwierdzeniem teorii,¿e ,,ta sama sytuacja bywa różnie odczytywanaprzez różnych ludzi, a nawet przez tego samegoczłowieka przy różnych okazjach’’ 13) . Wiadomymjest równie¿ fakt, ¿e bêd¹c w ,,dobrymhumorze’’ formu³ujemy wiêcej ocen pozytywnychni¿ negatywnych.Charakter pisma ucznia mo¿e mieæ tak¿ewp³yw na ocenê. Utrudnienia w odczytaniu lubczasami wrêcz niemo¿noœæ odczytania fragmentówpracy wp³ywaj¹ w du¿ym stopniu na jejostateczn¹ ocenê. Ten czynnik mo¿na jednak¿e³atwo wyeliminowaæ stawiaj¹c warunek oddaniapracy w maszynopisie.W powy¿szych rozwa¿aniach stara³am siêwykazaæ, dlaczego to samo zadanie rozszerzonejodpowiedzi jest ró¿nie punktowane przez sprawdzaj¹cych.Ciekawymi wydaj¹ siê równie¿ wynikibadañ, gdy okreœlona liczba nauczycieli sprawdzaokreœlona liczbê tych samych prac. Problem rozbie¿noœciocen jest tutaj tak¿e widoczny. Wiadomo,¿e ocenianie jest procesem trwaj¹cym pewienczas. Eksperymenty wykazuj¹, ¿e sprawdzaj¹cyprzejawiaj¹ tendencje do zawy¿ania ocenprac ocenianych jako pierwsze. Natomiast praceoceniane jako ostatnie otrzymuj¹ oceny ni¿sze.Zatem dla ucznia korzystniej jest, aby jego pracaby³a oceniana jako jedna z pierwszych, a nieostatnich. Efekt ten mo¿na wyjaœniæ tym, ¿e napocz¹tku sprawdzaj¹cy s¹ bardziej pob³a¿liwi, natomiastw miarê trwania sprawdzania staj¹ siêcoraz bardziej surowi. Niew¹tpliwie liczba sprawdzanychprac jest tu tak¿e nie bez znaczenia.Innym czynnikiem ró¿nicuj¹cym ocenêjest tak¿e pozycja pracy wzglêdem prac s¹siednich.Czêsto spotykamy siê z zani¿aniem ocenypracy pierwszej. Zjawisko to wydaje siêbyæ sprzeczne z efektem wymienionym poprzednio,w rzeczywistoœci jednak pierwsza ocenianapraca znajduje siê wyj¹tkowej sytuacji, poniewa¿jedynym punktem odniesienia, jakim10)ibid.11)Józef Jakubowicz (1991), Fenomenologiczny opis rezultatów pewnego egzaminu z dydaktyki fizyki.12)Staniw³aw Pieter (1973), Egzamin obiektywny, Warszawa: Nasza Ksiêgarnia.13)M. Lewicka, B. Wojciszke (2000), Wiedza jednostki i sądy o świecie społecznym.19