Wyprawy krzyŜowe Między chlubÄ a potępieniem - Wiedza i Edukacja

8patriarchaty próbowano uzasadnić, odwołując się do zasady apostolskiego pochodzeniadawnej stolicy biskupiej. W tym celu ustawiono dwie nawzajem przeczące sobie teorie – obiejednostronne, z których – co trzeba z góry powiedzieć – Ŝadna nie jest w stanie rozwiązaćproblemu adekwatnie. Jedna z nich dotyczy politycznego aspektu kierowania Kościołem,druga zaś odnosi się do zasady piotrowej lub przynajmniej apostolskiej tradycji pochodzeniastolic biskupich. Zasada politycznego znaczenia została wyraźnie sformułowania na soborzeKonstantynopolitańskim I w 381 roku w kanonie 3, który zawiera uzasadnienie wyniesieniaKonstantynopola do rangi drugiej stolicy świata chrześcijańskiego; dotąd, bowiem miasto nadBosforem było tylko sufraganią Heraklei. We wspomnianym postanowieniu soborowymczytamy: biskup Konstantynopola posiada pierwszeństwo honorowe, bez prawjurysdykcyjnych, zaraz po biskupie Rzymu, poniewaŜ Konstantynopol jest Nowym Rzymem.I rzeczywiście, w tym czasie Konstantynopol, „ miasto znakomite, mające swój senat,miejskiego prefekta, przywileje finansowe, był juŜ rezydencją cesarza i stolicą nowegoimperium.” Nowy Rzym stał się ośrodkiem Kościoła na Wschodzie i zarazem rywalem staregoRzymu siedziby patriarchy Zachodu. Jeszcze mocniej zasada politycznej równości zostaławyłoŜona w kanonie 28 Soboru Chalcedońskiego z roku 451; Ojcowie orzekli, „ Ŝe takieprzywileje, jakie posiada stary Rzym winny być nadane najświętszej stolicy nowemuRzymowi, poniewaŜ miasto to jest zaszczycone obecnością cesarza i senatu.” Tym samympowstaje zasada, Ŝe kościelne znaczenie jakiegoś miasta biskupiego jest uwarunkowaneznaczeniem politycznym. PapieŜ Leon Wielki powyŜszy kanon zdecydowanie odrzucił, „gdyŜ w BoŜych sprawach rozstrzyga ze stanowiska świeckiego.”PapieŜ był przekonany, Ŝe przywileje ustanowione przez staroŜytny zwyczaj i tradycjęświętych Ojców, ściślej ujmując piotrowe pochodzenie, oraz umocnione przez dekretyczcigodnego Soboru Nicejskiego z 325 roku nie mogą być zmienione. W sporze wokółkanonu 28 chalcedońskiego nie ulega wątpliwości, Ŝe obie zasady – zarówno apostolska, jak ipolityczna – odegrały istotną rolę przy tworzeniu struktury hierarchicznej. Za przykład moŜeposłuŜyć Jerozolima i argumentacja biskupa Juwenala powołującego się na apostolskiepochodzenie Jeruzalem, jako siedziby najwyŜszych autorytetów, Szymona Piotra iApostołów. Miasto święte jest punktem wyjścia Radosnej Nowiny i miastemZmartwychwstania Chrystusa. Do godności patriarchatu zostało wyniesione dopiero w 451roku po Soborze Chalcedońskim. Wracając do Konstantynopola jasne jest, Ŝe czynnikiemdecydującym o powstaniu patriarchatu było wyłącznie polityczne stanowisko tego miasta.Tylko ten czynnik, a nie Ŝaden inny, brany był pod uwagę w kanonie 3konstantynopolitańskim; „Constantinopolitanum autem episcopum habere primatum honorispost Romanum episcopum pro quod eam esse censemus iuniorem Romam” i kanonie 28