Portret Magazine No 5

На „ти” со
РКХ: Овој цитат од римската историја на Шекспир, „Јулиј
Цезар“, е толку познат што многумина мислат дека е
поговорка. Она што ме мотивира во сè, па и во храброста во
сите нејзини појавни форми, е моето семејство.
АЈ: Што е најголемо предавство за вас?
РКХ: Кога ќе ве разочараат оние на кои безусловно сте им
верувале.
АЈ: Од културната трпеза со мени Шекспир, која театарска
изведба или кој филм или... ви оставиле најсилен впечаток?
РКХ: Можеби филмот „Книгите на Просперо“ на Питер
Гринавеј и „Отело“ на Орсон Велс, а од театарските изведби
претставата „Хенри VI“ на Народниот театар од Битола
изведена по повод настанот „Globe to Globe“, организиран
во лондонскиот „Глоуб“, театар на Шекспир и неговата трупа
чиишто темели по децении истражување беа откриени и
овој театар е сега реконструиран на истото место. Идејата
беше 37-те драми на Шекспир да се играат на 37 јазици, а
претставата на битолскиот театар беше дел од тоа. Во оваа
верзија на еден ненаметлив начин се вметнати стилизирани
елементи од македонската музика, фолклор и носии, што
е за мене успешен пример на она што е денес глобална
тенденција, а тоа е препрочитувањето на текстовите на
Шекспир и пристапот кон нив како средство за културолошка
размена.
AJ: Шекспир е единствениот автор кој успеа клучната
егзистенцијална дилема на човекот да ја сведе на шест
збора – Тo be or not to be! Како ја разбирате оваа мисла?
РКХ: Имам впечаток дека штом ќе се споменат овие зборови,
а се споменуваат многу често во најразлични контексти,
од книжевни дела до маички и станати се неодминлив
дел од популарната култура, од „Ѕвездени патеки“ до
„Симпсонови“– веднаш се мисли дека со тие зборови Хамлет
ја искажува својата разочараност од животот и желбата
своите измачувања да ги скрати и „да си обезбеди спокој со
еден удар на ножот“ (ова е препев на мојот драг и ценет колега
проф. Драги Михајловски, кој ги преведе сите драми и сонети
на Шекспир). Но, како што реков, Шекспир нè предупредува
да не застануваме само на ниво на појавноста на нештата.
Толкувањето што го посочив погоре е поедноставување за
секојдневна употреба, зашто овој монолог и мислите на
Хамлет искажани во него се токму на трагата на она што во
20 век ќе биде наречено егзистенцијализам. Овој монолог
и овие стихови, според мене, се однесуваат на човековата
состојба воопшто.
АЈ: Кој од денешните автори, според вас, е новиот Шекспир
или Шекспир на 21 век?
РКХ: Одговор на ова прашање немам, не затоа што Шекспир
треба да се идолизира, идеализира, глорифицира и
демифицира. Напротив, денешната теорија ги деконструира
неговите текстови и културолошкиот контекст. Но, одговор
немам, исто како што не би можела да одговорам кој е
денешниот Бетовен, Достоевски или Ван Гог. Секој голем
креативен ум е посебен.
Весна Гиновска Илкова,
оперска пејачка
Љубовта е серотонинот
на животот, а игрите за
престолот се банални
АЈ: Каква е вашата (интимна) приказна со Шекспир?
ВГИ: Шекспир е еден од највлијателните и најпознатите писатели во
светот. Мојот допир со неговата визија е преку операта. Во мојата
последна премиера, „Магбет“, преку улогата на Лејди Магбет ја
почувствував желбата за власт и превласт, универзална и актуелна
тема. Човек е во состојба да посегне по животот на другиот за да
стигне до својата цел. Од таа улога сфатив едно: Животот не го сфаќај
премногу сериозно, зошто игрите за престолот се банални.
АЈ: Од сурова емоција, до рафинирана мисла. Од љубов и омраза,
желба за власт и конфликт, моќ и дискриминација... Кои од вечно
актуелните теми на Шекспир се најактуелни во нашето општество
денес?
20