You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
áîñãîñîí “àâòîíîìèò çàñàã” íü ¿íýí õýðýãòýý Óíãåðíû ìýäëèéí òîãëîîìûí<br />
çàñàã òºäèé㺺ñ ¿ë õýòðýõ ç¿éë áàéâ. Áàðîí Óíãåðíû ýëäýâ àìëàëò,<br />
ñ¿ðæèí óðèà õîîñîí îðõèãäîæ, öýðýã äàéíû áýëòãýëèéã øóóðõàéëàí õèéõ<br />
áîëñîí íü Ìîíãîë îðíû áàéäëûã ýðñ õ¿íäð¿¿ëýâ. Öàãààíòàí õ¿÷èðõèéëýë,<br />
äýýðýì, àëëàãà, õÿäëàãààðàà á¿õíèéã çàëõààæ, òýñýõèéí àðãàã¿é áîëãîñîí<br />
íºõöºëä Áîãä ãýãýýí ÷ ººðèéí õàðààò áàéäàëäàà äóðã¿éöýí Óíãåðíýýñ ñàëæ<br />
õºíäèéðºõèéã ýðìýëçýæ, ò¿¿íèéã íü áóñàä èõýñ äýýäýñ äàãàëäàâ. Þóòàé ÷<br />
àòóãàé õàðèéí äàðëàëààñ àíãèæèð÷ ýðõ ÷ºëººãºº îëîõ òýìöëèéã ìîíãîë÷óóä<br />
ººðñäèéí õ¿÷ýýð õèéõ áîëæ, ò¿¿íä õ¿í á¿ð îðîëöîæ õ¿÷èí ç¿òãýõ õýðýãòýéã<br />
öàã õóãàöàà, íºõöºë áàéäàë äýýä àíãèéõàíä îéëãóóëñàí áîë íèéãìèéí äîîä<br />
õýñãèéíõíèé õóâüä òýìöëèéí çîðèëãî èë¿¿ òîäîðõîé áàéëàà. ¯íýõýýð òóñãààð<br />
òîãòíîëûí æèë¿¿äýä ýðõ ÷ºëººíèé àìòûã ìýäýðñýí ìîíãîë÷óóä õàðèéí<br />
äàðëàëä äàõèí îðîõûã îãòõîí ÷ õ¿ñýýã¿é áºãººä óëñ ¿íäýñíèé ýðõ àøãèéí<br />
¿¿äíýýñ íèéòýýðýý ýâëýëäýí íýãäýõ áîëæýý.<br />
Öàã ¿åèéí øààðäëàãà íèéãìèéí õ¿÷íèé õàðüöààã ÌÀÍ-ä àøèãòàéãààð<br />
ýðã¿¿ëñýí íºõöºëä òóñ íàìààñ ýõ îðîí÷, äýâøèëò ¿çýëòí¿¿äýý𠺺ðèé㺺<br />
õ¿ðýýë¿¿ëæ, òýäíèé íýð õ¿íä, õºðºí㺠õ¿÷èíä òóëãóóðëàí òýìöëèéí<br />
çîðèëãîäîî õ¿ðýõ áîäëîãûã áàðèìòëàâ. Ýðõ ÷ºëººíèé òºëºº òýìöýëä<br />
¿íäýñíèé õýìæýýíä ýâëýëäýí íýãäýõ ýíýõ¿¿ áîäëîãî íü íàìûí àíõíû áàðèìò<br />
áè÷ã¿¿äýä òóñãàëàà îëæýý.<br />
ÇÎÓ-ä î÷ñîí ÌÀÍ-ûí òºëººëºã÷人ñ 1920 îíû 8 äóãààð ñàðûí 29-íä ÎÊ<br />
(á)Í-ûí Òºâ Õîðîîíû Ñèáèðèéí òîâ÷îîíû Äîðíî äàõèíû àðä ò¿ìíèé ñåêöèéí<br />
Ìîíãîë-Ò¿âýäèéí õýëòýñò ºðãºñºí áè÷èãò ººðñäèéí çîðèëãîî “… ñîíãîõ<br />
òóøààëòàí áóþó ò¿øìýä çýðýã íèéãìèéí áóñàä äàâõðààíä ò¿øèãëýí õàðèéí<br />
ýðõøýýëýýñ ãàð÷, õóòàãòûã õààí øèðýýíä ºðãºìæëºõ” 346 õýìýýí òîìú¸îëæ<br />
¿íäýñíèé ýâñëèéã áóé áîëãîõ çîðèëãîî íàìûí áîäëîãûí òºâøèíä äýâø¿¿ëýí<br />
òàâüñàí áàéâ. Óëìààð ÌÀÍ-ûí àíõíû ìºðèéí õºòºëáºðò “õýðýâ Ìîíãîëûí<br />
ººð ñóðòëûí íàìóóä ãàð÷ èðýýä ìàíàé õî¸ð ç¿éë õýðýãò òóñàëìààð àâààñ<br />
ìºíõ¿¿ òýäãýýð íàìóóä ëóãàà òóõàé á¿ð õýëýëöýí õ¿÷èí õàâñàðñóãàé...” 347<br />
ãýæ çààñàí íü íàì, õóâüñãàëò õ¿÷íèé áîäèò áîëîìæîîñ øàëòãààëàí ÌÀÍ<br />
íü íèéãìèéí áóñàä õýñýã íàì á¿ëýãòýé ò¿ð õýëýëöýí òîõèð÷ òýäíèé õ¿÷<br />
õºðºíãºä òóëãóóðëàí ýõ îðíîî ÷ºëººëºõ òýìöýëä õóâüñãàëûí òîäîðõîé<br />
øàòíû çîðèëòûã õàìòðàí øèéäâýðëýõýý èëýðõèéëñýí õýðýã áàéâ.<br />
Ãýâ÷ ºã¿¿ëýí áóé ¿åä ÌÀÍ-ààñ ¿íäýñíèé õóâüñãàëä äýâø¿¿ëñýí çîðèëò<br />
íü Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé íèéòëýã õ¿ñýë ýðìýëçëýëèéã èëýðõèéëæ áàéñàí<br />
ó÷èð ò¿¿íýýñ ººð íàì, óëñ òºðèéí õ¿÷èí òýìöëèéí òàâöàí äýýð ãàð÷<br />
èðýýã¿é þì. Õàðèí áàðîí Óíãåðíû öýðýãò àëáàäàí äàé÷ëàãäàæ, õóóðòàãäàí<br />
ìýõëýãäýãñäèéí çýðýãöýýãýýð Áîãä ãýãýýíèé çàðëèã ë¿íäýíãýýð çàõèðàãäñàí<br />
áàãàã¿é öýðãèéí õ¿÷ áàéñàí íü ìîíãîë÷óóä ºâºð õîîðîíäîî òýìöýëäýõ<br />
àþóëûã áóé áîëãîæ áîëçîøã¿é áàéâ. Èéìä ÌÀÍ-ààñ íèéãìèéí ñýòãýë ç¿éä<br />
áèé áîëñîí òààòàé íºõöºë áàéäàëä òóëãóóðëàí ¿íäýñíèé ýâñëèéí áîäëîãîî<br />
346<br />
Êîìèíòåðí áà Ìîíãîë. Áàðèìòûí ýìõýòãýë. ÓÁ., 1996. ò. 24-25.<br />
347<br />
ÌÀÕÍ-ûí ïðîãðàìì ä¿ðýì. ÓÁ., 1980. ò. 48.<br />
229
Change language