You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
õ¿ñýë çîðãîîð øèéäñýí Ǻâëºëò-Õÿòàäûí õýëýëöýýðèéã Ìîíãîëûí çàñãèéí<br />
ãàçàð ýðñ ýñýðã¿¿öæýý. Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçàð Ìîñêâà äàõü ýë÷èí ñàéäûí<br />
ÿàìíû àæèëòíààðàà äàìæóóëàí 1924 îíû 6 äóãààð ñàðä “…Ìîíãîë, Õÿòàäûí<br />
õàðèëöàà õýðõýí ÿâàãäàõûã çºâõºí õî¸ð óëñûí òóñãàé áàãà õóðàë òîäîðõîéëîõ<br />
¸ñòîé…” 388 õýìýýñýí ìýäýãäëèéã õèéñýí áºãººä Ìîíãîëûí Åðºíõèé ñàéä<br />
Á.Öýðýíäîðæîîñ Ǻâëºëò-Õÿòàäûí õýëýëöýýð áîëîí Ìîíãîë-Õÿòàäûí áàãà<br />
õóðëûí òàëààð äàõèí ìýäýãäýë ãàðãàâ.<br />
1924 îíû Ǻâëºëò-Õÿòàäûí ãýðýý Ìîíãîëûí òºðèéí óäèðäàã÷äûã õî¸ð<br />
õýñýãò õóâààæ, îëîí ò¿ìíèé äóíä Ǻâëºëòèéí áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààíä<br />
¿ë èòãýõ, ñýòãýë àëäðàõ áàéäëûã áóé áîëãîæ ýõýëæýý. Òýäíèé íýã õýñýã íü<br />
ÇÑÁÍÕÓ-ä èëò äóðã¿éöýí áà÷èìäàæ áàéñàí áîë íºãºº íýã õýñýã íü õèë çàëãàà<br />
õî¸ð ã¿ðíèé õ¿÷íèé õàðüöààã àæèãëàí, ó÷ðûã íü îëæ, òóñãààð òîãòíîëîî<br />
ýâ ä¿éãýýð àâ÷ ãàðàõûã îðîëäîæ áàéâ. ×óõàì ýë íºõöºëä çºâëºëòèéí òàë,<br />
ãýðýýíèé óëìààñ ¿¿äýõ ìîíãîë÷óóäûí ýñýðã¿¿öýë äóðã¿éöëèéã óðüä÷èëàí<br />
òîîöîîëæ, á¿ð 1924 îíû ýõíýýñ ë äèïëîìàò øóãàìààð ìîíãîë÷óóäûã áýëòãýõ<br />
÷èã øóãàì áàðèìòàëñàí áºãººä Ìîíãîëûí àñóóäëààðõè ÇÕÓ-ûí áóóëò íü<br />
Ǻâëºëò-Õÿòàäûí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä çàéëøã¿é ç¿éë áàéñàí õýìýýí<br />
îéëãóóëàõûã çîðüæ áàéëàà. Ãýðýýíèé äàðààãààð Õÿòàäûí á¿ðýëäýõ¿¿í äýõü<br />
Ìîíãîëûí ºðãºí àâòîíîìèéí òóõàé àñóóäàë ÷ ÿðèãäàæ áàéâ. Ýíýõ¿¿ õî¸ðäìîë<br />
áàéäàë íü ìîíãîë÷óóäàä õÿòàäûí íºëººíººñ àíãèä áàéõ º÷¿¿õýí òºäèé<br />
íàéäâàðûã òºð¿¿ëñýí áºãººä ÷óõàìõ¿¿ “Á¿ãä íàéðàìäàõ” çàñãèéã òóíõàãëàõ<br />
çàìààð òóñãààð òîãòíîëîî ýðõ ç¿éí õóâüä áàòàëãààæóóëàõ áèå äààñàí àëõìûã<br />
õèéõýä õ¿ðãýâ. Èéíõ¿¿ Ìîíãîë óëñûí ãàäààä àþóëã¿é áàéäëûí çîðèëò ÷<br />
òóñ îðîíä á¿ãä íàéðàìäàõ áàéãóóëàë òîãòîîõ ¿éë ÿâöûã çàéëøã¿é, áîëãîñîí<br />
áºãººä ÁÍÌÀÓ áàéãóóëàãäñàí öàãààñ ÕÕ çóóíû äóíä ¿å õ¿ðòýë ¿íýí õýðýãòýý<br />
ÄÈÓ-ààñ òóñãààð õºãæñºí þì.<br />
Óëñûí Èõ õóðàë õóðàëäàæ ¯íäñýí õóóëèéã áàòëàí, á¿ãä íàéðàìäàõ<br />
óëñûã òóíõàãëàñàí íü. Ìîíãîë îðîíä á¿ãä íàéðàìäàõ çàñàãëàë òîãòîîõ<br />
áýëòãýëèéã ýðýìáý äàðààòàéãààð õèéæ áàéñàí ¿åä 1924 îíû 5 äóãààð ñàðûí<br />
20-íä õýìæýýò öààçàò õààí Áîãä ãýãýýí òààëàë òºãñ÷ýý. ¯¿ãýýð àðäûí ýðõòýé<br />
õýìæýýò öààçàò õààíò çàñãèéã íºõöºëä¿¿ëæ áàéñàí õ¿÷èí ç¿éë ¿ã¿é áîëæ,<br />
çàñàãëàëûí ýë õýëáýðèéã ñîëèõ ¿éë ÿâöûã õóðäàñãàâ.<br />
1924 îíû 6 äóãààð ñàðûí 7-íä ÍÒÕ-íû III á¿ãä õóðëààñ Á¿ãä íàéðàìäàõ<br />
çàñàã òîãòîîí ÿâóóëàõ òóõàé òîãòîîë ãàðãàâ. Óã òîãòîîëä “…Áîãä õààí<br />
òààëàë òºãññºí ó÷èð, ¿¿íä îäîî àðäûí ýðõòýé óëñûí ¸ñîíä íèéë¿¿ëýí á¿ãä<br />
íàéðàìäàõ çàñãèéã ÿâóóëáààñ ç¿éòýé áîëîõ áà Äà æóíòàí õýìýýõ èõ åðºíõèé<br />
äàðãûã ñîíãîõã¿é, óëñûí äýýä ýðõèéã óëñûí èõ õóðëûí ä¿ðìèéí ¸ñîîð òóñ<br />
õóðàëä õàäãàëàõ áà Á¿ãä íàéðàìäàõ óëñûí èõ áàÿðûã 6 äóãààð ñàðûí øèíèéí<br />
6 (7 äóãààð ñàðûí 11. Ðåä)-íä óëñûí èõ áàÿðòàé õàìòàòãàí ÿâóóëàõààð” 389<br />
388<br />
Ëõàìñ¿ðýí Á. Ìîíãîëûí ãàäààä îð÷èí áà òºðèéí òóñãààð òîãòíîë. ÓÁ., 1995. ò. 49-50.<br />
389<br />
Ìîíãîëä àðäûí á¿ãä íàéðàìäàõ çàñàã òîãòîîí ÿâóóëñàí íü. (Áàðèìò áè÷ãèéí ýìõýòãýë) (1921-1926).<br />
ÓÁ., 1970. ò. 24.<br />
255
Change language