Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ìàë àæ àõóéí òàëààð òºðººñ àâ÷ ÿâóóëñàí áîäëîãûí íýí ÷óõàë õýñýã<br />
íü òàòâàðûí áîäëîãî áàéâ. Àðä îëíû ìàëàà ºñãºõ ñîíèðõëûã íýìýãä¿¿ëýõ<br />
çîðèëãîîð 1922-1924 îíä òàòâàðûã õºðºí㺠÷èíýý õàðãàëçàí íîãäóóëàõ áîëîâ.<br />
1924 îíîîñ òàòâàðûí øèíý÷èëñýí õóóëèéã áîëîâñðóóëàí ìºðäºæ, 100 õ¿ðòýë<br />
òîîíû ìàëòàé àæ àõóéòíûã òàòâàðààñ ÷ºëººëºí, 100-500 òîëãîé ìàëààñ 5 õóâü,<br />
500-1000-ä 15 õóâü, 1000-ààñ äýýø òîîíû ìàëòàé àæ àõóéòàíä 20 õóâèàð òàòâàð<br />
íîãäóóëàí õóðààõ áîëæýý. Öààøèä òàòâàðûí õýìæýý áàéíãà ººð÷ëºãäñººð<br />
áàéâ. Ìàë àæ àõóéí òàëààð àâñàí äýýðõè àðãà õýìæýýíèé ä¿íä Ìîíãîë óëñ<br />
1924 îíä 13,7 ñàÿ ìàë òîîëóóëàâ. 372 Òóõàéí ¿åèéí ìàëûí òîî òîëãîéí òàëààð<br />
íèëýýä çºðººòýé ä¿í ìýäýý áàéäàã õýäèé ÷ àëü ÷ òîî áàðèìòààñ õàðàõàä<br />
ºã¿¿ëýí áóé ¿åä Ìîíãîëûí ìàë ñ¿ðýã íèëýýä ºññºí íü áàðèìòòàé ç¿éë þì.<br />
Òóõàéí ¿åä òàðèàëàíãèéí àæèëä óëñààñ õÿíàëò òàâèõ, íóòàã áýë÷ýýðèéã<br />
çîõèöóóëàõ, òàðèàíû ãàçðûã á¿ðòãýõ,ãàçðûã ãàäààäûí õ¿ì¿¿ñò õýðõýí<br />
àøèãëóóëæ áàéñíûã ñóäëàõ àæëûã õèéæýý. 1922 îíä Õîâäûí õÿçãààðò<br />
òàðèà÷èí õîøóó áàéãóóëæ, ¿ð, áàãàæ õýðýãñëèéã îëãîí, óëñûí òàðèàëàíãèéí<br />
àæëûã ýõýëñýí áîëîâ÷ çàðëàãà íü ¿ëýìæ õýòýð÷, ãàçàð òàðèàëàíã õºãæ¿¿ëýõ<br />
áîäëîãî òºäèéëºí áèåëýëýý îëñîíã¿é. Èéìä òàðèàíû òàëáàéã ãàäààäûí<br />
èðãýäýä, óëñûí õÿíàëòûí äîð ò¿ðýýñýýð àøèãëóóëàõààð øèéäâýðëýæ, 1923<br />
îíû 8 äóãààð ñàðûí 30-íä “Ãàäààäûí õ¿ì¿¿ñò îëãîõ ãàçðûí òóõàé ä¿ðýì”-<br />
èéã áàòëàâ. Òóñ ä¿ðìýýð ãàäààäûí èðãýäýä ãàçàð ò¿ðýýñë¿¿ëýõ ýðõèéã îðîí<br />
íóòãèéí áàéãóóëëàãóóäàä îëãîñîí áà íèéò ò¿ðýýñèéí 6 õóâèéã óëñûí òºñºâò,<br />
4 õóâèéã íü îðîí íóòãèéí çàõèðãààíû ìýäýëä àâàõààð çààí õýðýãæ¿¿ëñýí íü<br />
óëñûí îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõýä áàãà áîëîâ÷ òóñ íýìýð áîëæ áàéæýý.<br />
Õàðèí ìîíãîë èðãýä õóâüäàà òàðèàëàí ýðõëýõ òóõàé ä¿ðìýýð òóñ óëñûí<br />
õàðúÿàò íà𠺺ðèéí íóòãèéí äîòîð äóðòàé ãàçðàà ò¿ðýýñã¿éãýýð ýçýìøèí<br />
òàðèàëàõ ýðõòýé áîëñîí áàéâ. Ãàçàðòàé õîëáîîòîé áóñàä àñóóäëóóäûã ÷ íýãýí<br />
àäèë øèéäâýðëýæ, çàñàã áà çàñàã áóñ íî¸äûí ãàçðûã ¿å óëèðàí ºì÷ëºõ ýðõèéã<br />
óñòãàâ. Øàâèéí ä¿ðìýýð Áîãä áà òàìãàòàé õóòàãò, øàâü íàð àëü äóðòàé ãàçðàà<br />
áýë÷ýýð ñîíãîí íóòàãëàäàã áàéñàí îíöãîé ýðõ ÷ íýãýí àäèë ¿ã¿é áîëîâ. ¯¿íèé<br />
õàìò íóòãèéí çàõèðãààäûã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ, øèíý õîøóóä áóé áîëñîíòîé<br />
õîëáîãäóóëàí óñ, áýë÷ýýðèéí àñóóäëûã çîõèöóóëàí øèéäâýðëýæýý.<br />
Òóõàéí ¿åèéí ýäèéí çàñãèéí õ¿÷ áîëîìæîîñ øàëòãààëàí àæ ¿éëäâýðèéã<br />
õºãæ¿¿ëýõ àñóóäàë õýòèéí çîðèëãî áîëîí äýâøèãäýæ, óëñûí ìýäýëä áàéñàí<br />
æèæèã ¿éëäâýðèéí ãàçðóóäûã ãàäààä, äîòîîäûí ñîíèðõîã÷äîä êîíöåññ,<br />
ò¿ðýýñýýð àøèãëóóëàõ íü èë¿¿ îíîâ÷òîé áàéâ. Èéìä Áóéð íóóðûí çàãàñûã<br />
îðîñ èðãýäýä 20 æèëèéí, Çàìûí-¯¿äèéí ÷èãëýëèéí àâòî çàìûí 6 ºðòºº<br />
áóóäëûã ×åõèéí 2 èðãýíä 6 æèëèéí õóãàöààòàéãààð òóñ òóñ ò¿ðýýñë¿¿ëæ<br />
áàéâ 373 . Ãýõäýý òóõàéí ¿åä óã àñóóäàë îãò îðõèãäñîí õýðýã õàðààõàí áóñ<br />
áºãººä òºð çàñãààñ ¿íäýñíèé ãàð óð÷óóä, æèæèã ¿éëäâýðëýã÷äèéã äýìæèí<br />
çîõèîí áàéãóóëàõ, óëìààð øèéäâýðëýõèéã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî àâ÷ ÿâóóëñíûã<br />
äóðäàõ õýðýãòýé.<br />
372<br />
ÕÕ çóóíû Ìîíãîë. //Ò¿¿õèéí òîéì. ÓÁ., 1995. ò. 152.<br />
373<br />
ÕÕ çóóíû Ìîíãîë. // Ò¿¿õèéí òîéì. ÓÁ., 1995. ò. 147-148.<br />
246
Change language