You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
õààí òàíä àéëòãàí ñîíñãîõ õýäèé ÷ õóóëü ä¿ðìèéã Áîãä çºâõºí íýã óäààãààñ<br />
èë¿¿ áóöààõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ ýðõã¿éã îíöëîí çààæýý. 357<br />
Ò¿¿í÷ëýí îíöãîé íºõöºëä Çàñãèéí ãàçàð íü õààíä àéëòãàõã¿éãýýð ÷óõàë<br />
òóøààë øèéäâýð ãàðãàæ áîëîõûã ìºí òîãòîîæ, òýðã¿¿í, äýä ñàéä, öýðãèéí<br />
æàíæèí áà äýä æàíæèí íàðààñ áóñàä àëáàí òóøààëòíûã Çàñãèéí ãàçàð øóóä<br />
òîìèëæ áàéõààð çààæýý. “Òàíãàðãèéí ãýðýý” íü òóõàéí ¿åèéí Ìîíãîëûí<br />
íèéãìèéí ¿íäýñíèé ýâ íýãäëèéã á¿ðýëä¿¿ëýã÷ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéí íýã áîëîõ<br />
ÀÇà áà Áîãä õààíû õîîðîíäûí õàðèëöààã òîäîðõîéëñîí ãîë áàðèìò áè÷èã<br />
òºäèéã¿é àðäûí ýðõò ¸ñûã ýðõ ç¿éí õóâüä áàòàëãààæóóëàõ ÷óõàë àëõàì áîëîâ.<br />
Àðäûí çàñàã òîãòñîí öàãààñàà ýõëýí õóóëü öààç, ø¿¿õèéí õóó÷èí<br />
òîãòîëöîîã äàðóé óñòãàõàä ÷èãëýñýí àðãà õýìæýýã àâ÷ýý. 1921 îíû 7 äóãààð<br />
ñàðûí 30-íä õýðýãòíèéã áàéöààí øèéòãýõýä ýð¿¿ ø¿¿ëò çýðýã õàðãèñ<br />
àðãà õýðýãëýõèéã çîãñîîõ, îëîí ç¿éëèéí àëàõ ÿëûã õºíãºòãºí ¿çýõ, æèëä<br />
øèëæ¿¿ëýí ãÿíäàíä õîðèõ, õºäºëìºð ýðõë¿¿ëýõ çýðãýýð ñîëèõ øèéäâýðèéã<br />
ãàðãàâ. 358 Õàðèí çàñàã òºðººñ óðâàõ áîëîí öýðãèéí õýðýãò õîëáîãäîëòîé ÿëûã<br />
õýâýýð ¿ëäýýñýí áàéâ.<br />
Àðäûí ýðõò ¸ñûã íèéãìèéí àìüäðàëä áîäèòîéãîîð õýðýãæ¿¿ëýõèéí<br />
òóëä õºäºëìºð÷äèéí îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãóóäûã ¿¿ñãýí áàéãóóëàâ.<br />
1921 îíû 8 äóãààð ñàðûí 25-íä “Áîøãûã õàëàõ çàëóó÷óóäûí ýâëýë” (ÌÕÇÝ)<br />
17 ãèø¿¿íòýéãýýð áàéãóóëàãäàæ, ÌÀÍ-ûí óäèðäëàãààð íèéãìèéã ººð÷ëºõ<br />
¿éëñýä èäýâõèéëýí îðîëöîæ ýõýëæýý. 1921 îíû ýöñýýð ÌÕÇÝ-èéí òºëººëºã÷<br />
8 õ¿í Ýðõ¿¿ õîòíîî î÷èæ, Ìîñêâàä áîëîõ Äîðíî äàõèíû èõ õóðëûã áýëòãýõ<br />
áàãà õóðàëä îðîëöñîí àæ. 359<br />
ªã¿¿ëýí áóé ¿åä ÌÀÍ çîõèîí áàéãóóëàëòûí õóâüä áýõæèæ, ýãíýý íü<br />
ºðãºæèâ. 1921 îíä ÍÒÕ-îîñ Íàìûí ò¿ð ä¿ðìèéã ººð÷ëºí áîëîâñðóóëæ,<br />
1921 îíû 12 äóãààð ñàðä õýëýëöýæ “ÌÀÍ-ûí ä¿ðýì” áîëãîí áàòàëæ, ýýëæèò<br />
èõ õóðàë õ¿ðòýë äàãàæ ìºðäºõ áîëæýý. Îðîí íóòàãò òºëººëºã÷èä òîìèëæ<br />
Ò¿øýýò õàí àéìãèéí Ò¿øýýò õàí, Äàëàé ã¿í, Ñýöýí õàí àéìãèéí Ñýöýí õàíû<br />
õîøóóäàä íàìûí àíõíû ¿¿ð¿¿äèéã áàéãóóëàâ. 1921 îíû ýöýñò íàìûí ¿¿ð 3,<br />
íèéò ãèø¿¿äèéí òîî 225-ä 360 õ¿ð÷ýý.<br />
ÀÇÃ-ààñ àâñàí ýäãýýð àëõìóóä íü óëñ îðíû áàéäëûã òîãòâîðæóóëàõ,<br />
àðä èðãýäýýñ ÀÇÃ, ò¿¿íèé áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààã îéëãîí äàãàõ, õàðèéí<br />
ýçýðõèéëýëýýñ óëñ îðíîî ÷ºëººëºõ òýìöýëä ºðãºíººð îðîëöîõîä ÷óõëààð<br />
íºëººëºâ.<br />
Àðäûí Çàñãèéí ãàçðààñ óëñ îðíûõîî òóñãààð òîãòíîëûã ãàäààä óëñóóäàä<br />
çàðëàí ìýäýãäýæ, òýäýíòýé õîëáîî õàðèëöàà òîãòîîõûã íýí ÷óõàëä ¿çýæ<br />
áàéëàà. Õóâüñãàëûí ÿëàëòûã çàðëàí òóíõàãëàõààñ ç¿ã ºìíºõºí 1921 îíû 6-7<br />
äóãààð ñàðä Ìîñêâà õîòíîî õóðàëäñàí Êîìèíòåðíû III èõ õóðàëä ÌÀÍ-ûí<br />
òºëººëºã÷ººð îðîëöñîí Æ.Öýâýýí, Õîðîë íàð ÀÒÇÃ-ûí äààëãàâðààð ÇÎÓ-ûí<br />
357<br />
Àðäûí çàñãààñ 1921-1924 îíä àâñàí õóâüñãàëò àðãà õýìæýýí¿¿ä. ÓÁ., 1954. ò. 31.<br />
358<br />
ÁÍÌÀÓ-ûí àíõäóãààð èõ õóðàë. ÓÁ., 1984. ò. 170.<br />
359<br />
Øèðýíäýâ Á. Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëûí ò¿¿õ.” ÓÁ., 2000. ò. 316.<br />
360<br />
Æàìñðàí Ë. Ìîíãîëûí òºðèéí òóñãààð òîãòíîëûí ñýðãýëò. ÓÁ., 1997. ò. 141.<br />
238
Change language