yozgat

Deniz seviyesinden ortalama 1.300 metre yüksekliktedir. İl alanı, göllerin dâhil olmadığı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verisine göre, 14.072 km² olup, Türkiye‟nin yaklaşık
%1,82‟ini kaplar. İlin, göller dahil yüzölçümü ise, 14.074 km²‟dir. Yozgat 81 il arasında toprak
genişliği bakımından 15. sırayı alır.
3. Yozgat İlinin Coğrafi Doğal Çevre Özellikleri
3.1. Yeryüzü Şekilleri
Ülke topraklarının %1,82‟sini oluşturan Yozgat ili, yeryüzü şekilleri bakımından genelde
sade bir yapıya sahiptir. Yer şekillerinin büyük bölümünü platolar kaplamaktadır. Platoların
üzerinde yüksekliği fazla olmayan dağ ve tepeler vardır. Plato yüzeyini parçalayan vadi
tabanlarında ve çukur yerlerde alüvyal ovalar oluşmuştur. İl topraklarının %51,4‟ü platolar, %
37,7‟si dağlar ve %10,9‟u ovalardan oluşmaktadır.
Platolardan sonra, ilde en geniş alanı kaplayan yeryüzü şekli, dağlardır. İlin, doğu ve
kuzeydoğu kenarlarında yer alan dağlar, genellikle yüksekliği fazla olmayan kıvrımlı sıradağlar
ve aşınarak alçalmış tepeler biçimindedir.
Kızılırmak Vadisi boyunca kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan Akdağlar İl‟deki
en önemli sıra dağlardır. Kıvrımlı sıradağlar halinde uzanan Akdağlar, Kızılırmak‟ın akış yönünü
belirlemiş, ayrıca İl‟in doğu komşusu olan Sivas‟a doğal bir sınır oluşturmuştur. İç Anadolu
Bölgesi‟nin de önemli dağ sıralarında olan Akdağlar‟ın yapılarında, genellikle 2. zamanın
kalkerleri yaygın olup, eteklerinde ise, Neojen tortulları yer almaktadır. İlde, ikinci önemli dağ
sırası, Deveci Dağları‟dır. Bozok Platosu‟nun kuzeyi boyunca uzanan Deveci Dağları Yozgat -
Tokat illeri ile İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri arasında doğal bir sınır oluşturmaktadır. Çorum
sınırındaki Zinciri ve Akdağ, Kayseri sınırındaki Akdağlar‟ın devamı olan Gevencik ve Keklicek
Dağları, ilin diğer önemli dağlarıdır. Bozok Platosu üzerinde arazinin dalgalı görünüşünü fazla
bozmayan, nispi yükseltileri 250 - 350 m. arasında değişen tepelik alanlar da çoktur. Aşınmaya
uğramış bu tepeler seller tarafından parçalanarak, kırgıbayırı (Badland) adı verilen keskin sırtlarla
birbirinden ayrılan pürüzlü yüzeyler oluşmuştur (Yozgat İli İl Çevre Durum Raporu – 2007).
Yozgat ili, İç Anadolu Bölgesi‟ndeki en geniş plato alanlarından olan Bozok Platosu
üzerinde yer almaktadır. Bozok platosu Kızılırmak yayının çevirdiği dalgalı bir arazi
özelliğindedir. Ortalama yüksekliği ise, 1.200 – 1.400 m. arasında değişmektedir. Kızılırmak,
Delice Irmak ve kolları tarafından derince yarılmış olan platonun yüksekliği kuzeybatı ve batıya
doğru azalmakta olup, 700 - 800 m. yükseklikte olan Kızılırmak, taban ovasında sona ermektedir.
Platonun güneyi lavlarla örtülüdür. Akarsular bu volkanik alan içerisinde gömülerek derin vadiler
oluşturmuştur. Platonun kuzeydoğu kesiminde ise, kalker tabakalarının yaygın olduğu daha
dalgalı arazi yapısı görülmektedir (Bulut,1997:69).
İlde, ovaların kapladığı alan azdır. Ovalar, genellikle tepeler arasındaki çukur yerlere
alüvyonların çökmesiyle oluşmuştur. İl genelinde Boğazlıyan, Sarıkaya ve Yerköy ilçelerinde ova
arazisi daha geniş yer tutmaktadır. En önemli ovalar; Boğazlıyan ve Yerköy ovalarıdır. Yerköy
Ovası, tepelikler arasında Delice Irmak‟ın taşıdığı alüvyonların çökmesiyle oluşmuş, alüvyal bir
düzlüktür. Boğazlıyan Ovası‟da, ilçenin batısında çevredeki tepelerden inen dere ve çayların
taşıdıkları alüvyonlarla örtülü olup, 6 - 7 km. boyunda, 5 - 6 km. enindedir. Sarıkaya ilçesinin 5 -
6 km. kuzeyinde yine aynı şekilde oluşan verimli bir ovadır. Ayrıca çıplak yüzeylerden inen seller
vadi diplerinde taban ovaları oluşturmuştur. Vadi kenarları ve dağ eteklerinde sellerin bıraktığı
materyallerden, birikinti konileri oluşturmuştur.
283