yozgat

Yukarıdan bakıldığında kilometrelerce uzayan bozkırın ortasındaki Akdağ ormanları, İç Anadolu‟nun
adeta akciğerleri gibidir. İçinde barındırdığı çeşitli mağaralar, ağaçlar, endemik bitkiler ve yabani
hayvanlar bakımından oldukça zengindir. Bu yönleriyle Akdağmadeni, kışları av ve kayak turizmine,
bahar ve yaz aylarında doğa yürüyüşü, bitki inceleme, mağara turizmi ve kamp turizmi gibi pek çok
turizm potansiyeline sahiptir.
Akdağmadeni geçmişten günümüze farklı etnik, dinî ve kültürel çeşitliliğe ev sahipliği yapmış,
adeta bir kültürler kavşağıdır. Bir zamanlar burada Müslüman ve Hıristiyan Türkler, Ermeni ve Rum
Hıristiyanlar, hatta gizli Hıristiyanların barış içerisinde bir arada yaşadığı bir bölgedir. Günümüzde
geçmişin izlerini taşıyan merkez ve köylerinde inanç turizmi açısından çok önemli tarihi yapılar
bulunmaktadır. İlçe merkezinde onlarca tarihi değeri bulunan kilise, okul, han, iş yeri ve konağa
rastlamak mümkündür. Bu yapıların yeni bir alternatif turizm çeşidi olarak görülen inanç turizmine
açılması, Akdağmadeni‟ni yerli ve yabancı turistler için birer cazibe merkezi haline getirecektir.
1. Akdağmadeni’nin Kısa Tarihi
Akdağmadeni, kuruluşu itibariyle Yozgat‟ın en eski kazalarından biridir. İlçenin yerleşime
açılışının üzerinden 200 yıldan fazla bir zaman geçmiştir. İlçe merkezi 1815 yılına kadar ormanlık bir
alandır. Bu tarihte Akdağ civarında bulunan kurşun madenini işletmek üzere Bozok Sancağına bağlı idarî
yetkiye haiz bir çinko-kurşun işletme müdürlüğü kurulmuştur. Bu işletmeden dolayı Maden kelimesi
yerleşim yerinin ilk ismi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Maden ocaklarında çalışmak üzere civar köyler dışında, başta Trabzon, Gümüşhane, Ahıska ve
Arapgir‟den olmak üzere bölgeye sanatkâr ustalar ve işçiler gelmiştir. 2 Daha sonra İstanbul‟dan Rumlar
ve doğudan Ermeniler gelerek buraya yerleşmişlerdir. Dolayısıyla ilçenin ilk yerleşimcileri arasında
Müslümanlar, Hıristiyan Rumlar ve Ermeniler, Türk Ortodokslar ile Gümüşhane Torul‟dan gelen gizli
Hıristiyanlar bulunmaktadır. 3
Akdağmadeni kaza oluncaya kadar civar köyler, Bozok Sancağının Karahisar Behramşah
kazasına (şimdiki Çepni Köyü) bağlıdır. Göçlerle birlikte nüfusu hızla çoğalınca, Maden 1860 yılında
Karahisar Behramşah kazasına bağlı bir nahiye yapılmış ve Akdağmadeni adını almıştır. 1871 yılında ise
kaza yapılarak Yozgat‟a bağlanmıştır. 4
2. GeçmiĢin Ġzleri: Mahalle Ġsimleri
Bir şehre kimlik kazandıran şeylerin başında mahal(le) isimleri gelir. Şehrin semt, mahalle,
cadde, sokak ve meydanlarının isimleri, uzak ya da yakın geçmişe ilişkin veriler sunar. Bu bakımdan
mahalle isimleri ve bu isimlerin zaman içinde uğradığı değişikliklerin araştırılması büyük önem taşır.
Aynı şekilde insanların yaşadıkları şehirde, mahalle ve cadde isimlerini ne zaman ve ne sebeple aldığı, bu
isimlerin zaman içinde nasıl değiştiği gibi bilgilere sahip olmaları, yaşadıkları yeri daha iyi tanımalarına
ve dolayısıyla onu daha çok sahiplenmelerine katkıda bulunur. 5 Mahal isimleri kimlik gibidir, şehrin
tarihine ışık tutar. Akdağmadeni‟nin ilk kurulan mahalle isimleri de ilçenin kimliği hakkında bize ışık
2 Argiris Petronotis, Hacıustalar: Akdağmadeni’nden Aridea’ya Bir Mübadele Öyküsü, (çev.: İro Kaplangi), Kitap
Yay., İstanbul, 2004, s. 27-28.
3 Gizli Hıristiyan İstavriler hakkında bkz. Ahmet Türkan, Tanzimat‟tan Sonra Osmanlı Devleti‟nde Tanassur
Olayları ve Akdağmadeni‟ndeki Gizli Hıristiyan İstavriler”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar
Dergisi, Sa: 10, Konya, 2010, s. 141-174.
4 A. Fevzi Koç, Akdağmadeni, Akdağmadeni‟ni Kalkındırma ve Tanıtma Cemiyeti Yayınları, Ankara, 1958, s. 13.
5 Erman Tamur, “Ankara‟da Mahal İsimlerine Yansıyan Tarih -I”, Kebikeç, sayı: 29, 2010, s. 57.
530