yozgat

ekonomik kaygılarını gözetmek zorunda olan yöneticilerin uzlaşılanın bir ürünüdür ve tüm
sınırlılıklarına rağmen Osmanlı ormancılığı için bir milat özelliği taşımaktadır. 56
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerine baktığımızda ormancılık ile ilgili çalışmalar
durma noktasına gelmiştir. Böyle bir durumun ortaya çıkmasında elbette siyasi, askeri ve
ekonomik alanlarda yaşanan gelişmelerdir. Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş
Savaşı yıllarında ormancılık doğal olarak önceliğini ve önemini yitirmiş, Cumhuriyet'in
ilanından sonra nizamnamenin eksikliklerini tamamlamak ve daha kapsamlı bir kanun
çıkarma çabalarına girişilmiştir. Bu dönemin en bariz özelliği ise nizamname ile temel ve
çatısı kurulan ormancılığın daha bilinçli ve teknik yöntemlerle idaresine giden sürecin
başlatılmış olmasıdır. 13 Nisan 1870 tarihinde yürürlüğe giren Orman Nizamnamesi bu planlı
dönem çalışmalarından sonra 19 Şubat 1937 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. 57
Cumhuriyet döneminde, daha önce 1917 yılında çıkarılan ve 1924 yılında son şeklini
alan ormanların planlı olarak işletilmesi ile ilgili yasalar yürürlüğe konulmuş olmakla birlikte,
bunların ülke genelinde uygulama şansı bulduğu söylenemez. 1920 yılında çıkarılan “Baltalık
Kanunu” da kısa süre sonra 1924 yılında ormanların tahrip edilmesi yüzünden yürürlükten
kaldırılmıştır. 7 Şubat 1924 tarihinde yetmiş altı gün görev yapabilen “Orman Yüksek
Meclisi” (Orman Meclisi Ali) kurulmuştur. 58
Orman ve ormancılık alanındaki çalışmalar I. Dünya Savaşı ve sonrası gerçekleştirilen
Kurtuluş Savaşı sırasında sekteye uğramıştır. Bir var olma mücadelesi olan Kurtuluş
Savaşı’ndan sonra Anadolu’daki ormanlık alanlar için çalışmalara devam edilmiştir.
Cumhuriyet ilanından hemen sonra 1924 yılında Bütçe Kanunu çerçevesinde
ülkemizde sekiz yerde Orman Başmüdürlüğü oluşturulmuştur. Oluşturulan bu başmüdürlük
örgüt ve unvanları 1929 yılı sonunda kaldırılmıştır. Ülkemizde orman kaynaklarının yönetimi
açısından 1937 yılında yürürlüğe giren 3116 sayılı orman kanunu bir devrim niteliği taşır. Bu
tarihe kadar ormanlar maktalar şeklinde özel girişimcilere ihale edilmekte ve odun üretimi
özel sektör eliyle gerçekleşmekteydi. 59
Türkiye’de, Orman müdürlükleri 1937 yılında “Orman Çevirge Müdürlüğü” (32
adet), 1944 yılında “Orman Revir Amirliği” isimlerini almıştır. 1937 yılından itibaren söz
konusu müdürlükler bünyesinde önceleri “Orman Bölge Şefliği” adıyla anılan “Orman
İşletme Şeflikleri” oluşturulmuştur. 1945 yılında çıkarılan 4767 sayılı kanun çerçevesinde
56 Bekir Koç, “Osmanlı Devleti'ndeki Orman ve Koruların Tasarruf Yöntemleri ve İdarelerine İlişkin Bir
Araştırma”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.:10, Ankara, 1999, s.,247-248.
57 Bekir Koç,a.g.m., s.,247.
58 Cantürk Gümüş,a.g.m.,s., 481.
59 Cantürk Gümüş,a.g.m.,s., 481.
397