Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

4
SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
68 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
të këtyre vlerave, ky tregues është të paktën më i lartë se 35, që është vlera e
Vdekshmërisë Foshnjore. Siç shihet Kosova ka Vdekshmëria Fëminore më të
lartë në rajon (shih Tabelën 4.1)
4.5 Vdekshmëria amësore
Shëndeti i nënës është matës i pozitës sociale dhe ekonomike të gruas, nivelit
kulturor që ajo ka për kujdesin shëndetësor, nivelit të njohurive mbi planifikimin
familjar dhe shëndetin reproduktiv. Por, shëndeti i nënës është , gjithashtu, matës
i nivelit të zhvillimit të një vendi.
Vdekshmëria amësore është numri i vdekjeve të femrave për shkaqe që lidhen
me shtatzëninë në 100 mijë lindje të gjalla. Duhet thënë se të dhënat për vdekshmërinë
amësore në Kosovë janë të pamjaftueshme dhe jo të besueshme, përderisa
nuk ka një regjistrim gjithëpërfshirës vital por përdoret vetëm qasja tradicionale
e numërimit të vdekjeve të nënave.
Ky tregues në Kosovë është në rënie të vazhdueshme. Pas rritjes dramatike gjatë
periudhës së luftës, kur ky tregues arriti në rreth 500 vdekje për 100 mijë lindje të
gjalla, ky tregues zbriti në 23 vdekje në vitin 2000 dhe 12.6 vdekje në vitin 2001 25 .
Vlerat e dhëna nga burime të tjera janë mjaft të ndryshme. Megjithatë, duke ju
referuar Tabelës 4.1 shihet qartë se ky tregues është shumë më i lartë se të gjitha
vendet e rajonit.
Nuk ka ende ndonjë sistem të besueshëm për shkaqet e vdekshmërisë së lartë
amësore në Kosovë. Por mund të bëhet analiza e disa dukurive më kryesore:
(i) Shkalla e lartë e abortimeve dhe abortet ilegale janë kontribuesit më
kryesorë në vdekshmërinë e lartë amësore dhe shkaktues të problemeve
permanente reproduktive. Abortimi vazhdon te mbetet si mënyra më
e zakonshme e kontrollimit të fertilitetit dhe, përkrah masave ligjore të
pamjaftueshme, raportohen abortime private joligjore më të vonshme dhe
dhjetë javë shtatzanije;
(ii) Niveli i njohurive të femrave mbi planifikimin familjar dhe shëndetin reproduktiv
rezulton se është mjaft i ulët. Ne vitin 2000 më pak se 20% e
grave raportonin se përdornin ndonjë lloj kontracepsioni, që është edhe
përqindja më e ulët e përhapjes në Europë. Rreth 12% e grave të grupmoshës
15-49 vjeç raportojnë se nuk kanë dëgjuar ndonjëherë për metoda
të kontraceptimit. Këto të dhëna lënë të kuptohet se ka mundësi të mëdha
për shtatzëni të hershme, abortime të pasigurta dhe braktisje të fëmijëve
26 ;
(iii) Sipas “Studimit të statusit të mikronutrientëve” gjetjet tregojnë se 95%
të grave kanë qasje në shërbimet e kujdesit antenatal. Por frekuenca e
vizitave antenatale ndryshon. Bazuar në këtë studim vetëm 25% të grave
kanë më shumë se tri vizita mjekësore të specializuara, të cilat janë menduar
si numër optimal i vizitave gjatë shtatzënisë.
Për Komunën e Gjakovës, gjithashtu, nuk ka të dhëna mbi vdekshmërinë amësore.
E vetmja e dhënë është se në maternitetin e Gjakovës nuk ka pasur vdekje
maternale prej vitit 2000 deri në vitin 2005. Por kjo nuk do të thotë se jashtë këtij
institucioni nuk ka pasur vdekje.
25 UNDP, “Raporti i Zhvillimit Njerezor – Kosova 2004”
26 UNFPA/SOK/OM, 2000