Een ingebeelde kwaal

Verbeteren uitdragen visie ambtelijke top
Overige leidinggevenden
Directeuren
dg
sg
0% 20% 40% 60% 80% 100%
sg dg Directeuren
Overige
leidinggevenden
belangrijk 60% 44% 51% 59%
niet belangrijk 40% 56% 49% 41%
Grafiek 12: de mate waarin belang wordt gehecht aan het uitdragen van visie door
de ambtelijke top teneinde het strategisch vermogen te verbeteren naar
functie uitgesplitst; n=298
belangrijke rol: zowel bij het huidig strategisch vermogen als bij de verbetering hiervan.
Het wordt gezien als cruciale factor voor het verbeteren van het strategisch vermogen.
We zoomen hier dieper in op drie elementen: (1) de verhouding tussen de bewindspersonen
en het ambtelijk apparaat, (2) de ruimte om tegenkracht te bieden aan
de politiek en (3) het vermogen om binnen het departement afwijkende standpunten
in te kunnen nemen.
De minister bepaalt de ruimte…
De politieke leiding is volgens de surveyuitkomsten bepalend voor de ruimte die er is
om als Rijksoverheid het strategisch vermogen te versterken. De kwaliteit van beleid
is in hoge mate afhankelijk van de persoonlijke invulling van de minister. Hij bepaalt
niet alleen het handelen van het departement maar vooral ook welke bewegingsruimte
er binnen een departement is. Door meerdere mensen wordt in de gesprekken
gesteld dat in het werk steeds sterker de nadruk komt te liggen op het uitsluitend
volgen van politieke wensen waardoor de aandacht voor langetermijneffecten steeds
minder wordt: ‘het Regeerakkoord wordt gezien als de stenen tafelen die van de berg
Sinaï afkomen. We zijn vooral bezig met het interpreteren van deze teksten en het
zorgen voor argumenten waarmee deze teksten kunnen worden onderbouwd. Topambtenaren
moeten creatiever zijn in de reframing van politieke wensen zodat die
uitvoerbaar zijn, maar niet ten koste gaan van het maatschappelijk belang.’
Bewindslieden verleggen volgens gesprekspartners de focus steeds meer naar de
korte termijn, nu beleidscycli korter worden door de relatief snelle kabinetswisselingen
van de afgelopen 10 jaar. De in strategische termen al korte kabinetscyclus
wordt steeds korter en dwingender. In gesprekken wordt benadrukt dat dit resulteert
in minder consistent beleid en het strategisch vermogen hierdoor onder druk
komt te staan.
36 Een ingebeelde kwaal