Azərbaycan xalçaları / Azerbaijani carpets #31

More documents

Recommendations

Info

Azərbaycan xalçaları cild 9, №31, 2019 UOT 94 (479.24) Daşdan yonulmuş qoç heykəli. Orta əsrlər. Bərdə. XIX ƏSR–XX ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ QARABAĞ BÖLGƏSİNDƏ XALÇA MƏMULATI İSTEHSALI Telman Musayev Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin əməkdaşı E-mail: telman.musaiev@mail.ru Açar sözlər: Azərbaycan, Qarabağ, yun, xalçaçılıq, istehsal, kustar sənət 126
Xalça məmulatları hələ qədim zamanlardan Azərbaycanda istər köçmə, istərsə də oturaq məişətin ayrılmaz tərkib hissəsi olmuş, yüksək bədii və iqtisadi dəyərinə və bu dəyəri uzun zaman ərzində qoruyub saxladığına görə əhalinin təsərrüfat fəaliyyətində mühüm yer tutmuşdur. Xalça toxuculuğu qadın əməyinə əsaslanmış, islam dininin bəzi ehkamlarına uyğun olaraq qapalı həyat tərzi keçirən Azərbaycan qadınının həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdi. Xalça ailənin bir çox sosial-iqtisadi məsələlərinin, o cümlədən ailə büdcəsinin formalaşmasında, vergi ödəmələrininin həyata keçirilməsində, ərə gedən qızların dəyərli cehizi kimi ailə-nikah münasibətlərinin həllində mühüm rol oynayırdı. Hər bir ailənin firavanlığı xalçanın çoxluğu ilə ölçülürdü və yalnız ailənin böyük ehtiyacı olduğu zaman xalça satışa çıxarılardı (47, s.299-300). XIX-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın digər bölgələrində olduğu kimi, Qarabağ bölgəsində də cüzi kapital qoyuluşu, mobil və kompakt istehsal xüsusiyyəti ilə digər ev məşğuliyyətlərindən fərqlənən xalçaçılıq sənəti kütləvi yayılmış sənət növünə çevrilmişdi. Tədqiq olunan dövrdə, Qarabağ bölgəsi özünün keyfiyyətli xalça məmulatları ilə təkcə Azərbaycanda deyil, onun hüdudlarından kənarda da şöhrət qazanmışdı. Qarabağ bölgəsində, xüsusilə Şuşa şəhərində xalçaçılığın vəziyyətini tədqiq etmiş müəlliflərdən biri 1891-ci ildə yazırdı ki, Şuşa xalçaları həm ölçülərinə, həm də keyfiyyətinə görə nəinki Qarabağda, eləcə də bütün Qafqazda birinci yeri tuturdu (43, s.1). Təxminən həmin dövrə aid başqa bir mənbədə göstərilirdi ki, Qafqazın heç bir guşəsi Qarabağ qədər rəngarəng və bədii cəhətdən fövqəladə dəyərli xalça məmulatları istehsal etməmişdir. Şuşa şəhəri isə “bədii zövqün rəhbəri, sifarişçisi, alıcısı və ümumiyyətlə kifayət qədər böyük satış yeri idi. Burada nəinki rayonda, eləcə də bütün Cənubi Qafqazda xalça istehsalını yönləndirən ən yaxşı usta qadınlar çalışırdılar” (39, s.58-59). XIX-XX əsrin əvvəllərində Qarabağ bölgəsində xalçaçılıq sənətinin inkişafı üçün bütün şərtlər mövcud olmuşdur. Xalçaçılıq sənətinin yüksək inkişafını şərtləndirən amillərin sırasında istehsalı bol və yüksək keyfiyyətli xammalla – yunla təchiz edən qoyunçuluğun geniş yayılması mühüm yer tuturdu. Mil və Qarabağ düzlərinin geniş çöllərini əhatə edən qışlaqlar və Kiçik Qafqaz dağlarının alp çəmənlikləri ilə zəngin yaylaqlar burada qoyunçuluğun inkişafı üçün münbit şərait yaradırdı. Dövrün bu sahə üzrə tədqiqatçısı M.A.Skibitski yazırdı ki, Şuşa, Cəbrayıl və Cavanşir qəzaları Yelizavetpol quberniyasında qoyunçuluğun yayıldığı əsas qəzalar idi. Onun məlumatına görə, Qarabağ bölgəsində istifadə üçün əlverişli 246515 desyatin otlaq sahəsi var idi (44, s.1-3,12-13). 127
Page 2 and 3:
2
Page 4:
cild 9, №31, 2019 / vol. 9, No 31
Page 7 and 8:
52 92 112 126 Tahir Şahbazov Əlia
Page 9 and 10:
UOT 94 (479.24) QALACIQ VƏ QALACIQ
Page 11 and 12:
2. 4. 3. 2. Xalçaçı Rəna İsrai
Page 13 and 14:
üstündə tez-tez münaqişələr,
Page 15 and 16:
12. dağlarının ətəklərindəki
Page 17 and 18:
15. 16. именно таким -
Page 19 and 20:
невесту у ее родите
Page 21 and 22:
düşən adam camaatı toplayıb on
Page 23 and 24:
akçılara yalnız yemək verməkl
Page 25 and 26:
31. şimalda, Göyçay çayının m
Page 27 and 28:
təsdiqləmir. Göstərilən dövrd
Page 29 and 30:
anı 7 dəfə ziyarət etmək Həcc
Page 31 and 32:
39. 40. 41. aş növləri daha geni
Page 33 and 34:
47. 48. da qeyd olunduğu kimi, kə
Page 35 and 36:
simvolu sayılmışdır: "Burada ə
Page 37 and 38:
UOT 94 (479.24) XIX əsrin sonları
Page 39 and 40:
istehsalı ilə məşğul olurdu (1
Page 41 and 42:
nun həcmini XIX əsrin sonlarında
Page 43 and 44:
Fevral inqilabından sonra bütün
Page 45 and 46:
Mənbələr: 1. Azərbaycan DTA, f.
Page 47 and 48:
“Azər-İlmə”nin qonaqları M
Page 49 and 50:
У истоков «Азерхал
Page 51 and 52:
и выставках получи
Page 53 and 54:
Семья Алия ханым в 1
Page 55 and 56:
Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin GÜN
Page 57 and 58:
Miskinli yaylağında orijinal üsl
Page 59 and 60:
57
Page 61 and 62:
Filialın direktoru, əslən Qaraba
Page 63 and 64:
Şahvəlli, Şıxlar, Qalacıq, Sö
Page 65 and 66:
"Azərxalça" Açıq Səhmdar Cəmi
Page 67 and 68:
yıq. Sentyabrın 1-dən biz toxudu
Page 69 and 70:
Azərbaycan dövləti xalçaçılı
Page 71 and 72:
Quzanlıda bir ailənin iki gənc
Page 73 and 74:
metr olan bu Şirvan xalçasını p
Page 75 and 76:
Aslanova Səadət Bayramova Səlim
Page 77 and 78: Məmmədova İradə 75
Page 79 and 80: İbrahimova Elminaz 77
Page 81 and 82: Hüseynova İlahə Məmmədova Sad
Page 83 and 84: Məmmədova Aytac 81
Page 85 and 86: Rüstəmova Gülnar Qafarova Nigar
Page 87 and 88: Allahverdiyeva Rüfanə Bağırova
Page 89 and 90: Ağabalayeva Rümayə 87
Page 91 and 92: Haşımova Günay Şıxkərimova Se
Page 93 and 94: "Pirəbədil" xalçası. Yun. Xovlu
Page 95 and 96: DAĞLARA SIĞINAN QALA - PİRASORA
Page 97 and 98: görə, hazırda kənddə 3000 nəf
Page 99 and 100: Büzeyir mağarasıdır. Yerli əha
Page 101 and 102: 13. 14. Onların çoxu geri qayıtm
Page 103 and 104: 16. çürülmüşdür. Bəzi məlum
Page 105 and 106: 17. Xalçaçı Zeynəb Sərxan qız
Page 107 and 108: pasportlaşdırılır. Xalq seleksi
Page 109 and 110: M.Eyvazovun Pirasoradakı evində r
Page 111 and 112: orta məktəbidir. Əvvəllər bu k
Page 113 and 114: The Pirasora people preserve the tr
Page 115 and 116: Xalqların çagdaş etnik mədəniy
Page 117 and 118: ərazidə etnoslararası inteqrasiy
Page 119 and 120: Azərbaycan mədəniyyətinə müxt
Page 121 and 122: nik identikliyini, ənənəvi məd
Page 123 and 124: ümumiyyətlə qəbul etmirlər. Bu
Page 125 and 126: sın. Çox guman ki, belə vəziyy
Page 127: 24. Шаумян Р.С. Яфети
Page 131 and 132: cənub-şərqində, Kür çayı sah
Page 133 and 134: ən yaxşı İran (Cənubi Azərbay
Page 135 and 136: Şuşa şəhəri və ətraf kəndl
Page 137 and 138: 2. 3. sərgilərdə nümayiş olunm
Page 139 and 140: tənəzzülünə səbəb olsa da xa
Page 141 and 142: adlanan ayaqlıq da əlavə olunurd
Page 143 and 144: XIX əsrin 80-ci illərindən başl
Page 145 and 146: 41. Садыхова Г. Истор
Page 147 and 148: MÜƏLLİFLƏRİN NƏZƏRİNƏ “A
show all

Azərbaycan xalçaları / Azerbaijani carpets #31

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?