Azərbaycan xalçaları / Azerbaijani carpets #31
elmi-publisistik jurnal / scientific-publicistic journal / научно-публицистический журнал
elmi-publisistik jurnal / scientific-publicistic journal / научно-публицистический журнал
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10.<br />
11.<br />
ənə nəvi məşğuliyyət sahələrindən, o cümlədən<br />
xalçaçılıqdan uzaqlaşmasına gəti rib çıxardı. Milli<br />
münaqişələrin daha güc lü olduğu bölgələrdə<br />
aclıq keçirən əhali nəinki yeni xalça toxumur,<br />
əksinə, özlərinin bü tün xalça ehtiyatlarını dəyərdəyməzinə<br />
satmağa məcbur olurdu. Uzunluğu 3-4<br />
m olan kənarə (yan) xalça yarım pud, məfrəş isə<br />
10 funt taxıla dəyişdirilirdi. Ən yaxşı halda yüksək<br />
keyfiyyətli xalça məmulatı milli münaqişələrdən<br />
əvvəlki qiymətinin yarısına satılırdı. Tədarükçü<br />
alverçilər tərəfindən çox ucuz qiymətə alınan bu<br />
xalçalar müxtəlif yollarla xarici ölkələrə çıxarılırdı<br />
(11, s.33).<br />
Milli münaqişələr nəticəsində yaranmış<br />
dərin tənəzzül <strong>Azərbaycan</strong>ın demək olar ki, bütün<br />
xalçaçılıq rayonlarını əhatə etmişdi. Sovet<br />
hakimiyyətinin ilk illərində aparılmış tədqiqatlar<br />
göstərdi ki, bu münaqişələr Qarabağda və<br />
Zəngəzurda xalça məmulatı istehsalının, faktiki<br />
olaraq sıradan çıxmasına gətirib çıxarmışdı. Bu<br />
bölgələrin əsas məşğuliyyətinin xalçaçılıq olduğu<br />
böyük kəndlərində sifarişlə və yaxud bazar<br />
üçün məmulat istehsalı cəmisi 3-4 təsərrüfatla<br />
məhdudlaşırdı. Milli münaqişələrin nisbətən<br />
az toxunduğu Qazax və Quba qəzalarında da<br />
vəziyyət ürəkaçan deyildi. Bu qəzalarda xalça<br />
məmulatı istehsalının səviyyəsi müharibədən<br />
əvvəlki səviyyənin cəmi 15-20 faizini təşkil edirdi<br />
(11, s.35, 37).<br />
Göründüyü kimi, XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəl<br />
lərində <strong>Azərbaycan</strong>da xalça məmulatı istehsalı<br />
yüksək səviyyəyə çatmışdı. Ölkədə istehsal edilən<br />
xalça məmulatlarının xeyli hissəsi xarici bazarlara<br />
çıxarılırdı. Lakin əsas xalçaçılıq bölgələrində yeni<br />
istehsal sahələrinin meydana gəlməsi və digər səbəb<br />
lər xalçaçılıq məhsullarının həm kəmiyyətinə,<br />
həm də keyfiyyətinə mənfi təsir göstərirdi. I Dünya<br />
müharibəsi və xüsusilə Fevral inqilabından<br />
sonra ermənilərin <strong>Azərbaycan</strong> xalqına qarşı yeritdiyi<br />
soyqırımı siyasəti minlərlə insanın həyatına<br />
son qoymaqla yanaşı, xalça məmulatı istehsalına<br />
da ağır zərbə endirdi. Bu münaqişələr nəticəsində<br />
xalçaçıların xeyli hissəsinin öldürülməsi, yaşayış<br />
yerlərini kütləvi şəkildə tərk etməsi, xammal<br />
ehtiyatlarının məhv edilməsi xalça istehsalının<br />
uzunsürən dərin tənəzzülünə gətirib çıxardı.<br />
10. "Namazlıq" xalça. Yun. Xovlu. 155x118 sm. XIX əsrin<br />
sonları. Şirvan, <strong>Azərbaycan</strong>.<br />
11. Sumax. Yun. Xovsuz. 280x167 sm. XIX əsrin sonları.<br />
Dərbənd.<br />
42
Change language