Azərbaycan xalçaları / Azerbaijani carpets #31
elmi-publisistik jurnal / scientific-publicistic journal / научно-публицистический журнал
elmi-publisistik jurnal / scientific-publicistic journal / научно-публицистический журнал
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
istehsalı ilə məşğul olurdu (16, s.56, 58,<br />
59). Onu da göstərmək lazımdır ki, bu<br />
bölgələrdə fəaliyyət göstərən xalçaçılar say<br />
etibarilə yerdə qalan bütün sənətkarları<br />
üstələyirdilər. Belə ki, Quba qəzasında xalçaçılar<br />
bütün sənətkarların 80,5 faizini, Cavad<br />
qəzasında 84,4 faizini, Gəncə qəzasında<br />
isə 55,92 faizini təşkil edirdilər (16, s.56, 58,<br />
59). Sovet hakimiyyətinin ilk illərində aparılmış<br />
araşdırmalar zamanı məlum olmuşdu<br />
ki, bütün Cənubi Qafqazda bazar üçün<br />
məhsul istehsal edən xalçaçıların 70,9 faizi<br />
<strong>Azərbaycan</strong>ın, yerdə qalanları isə Gürcüstanın<br />
və Ermənistanın payına düşürdü<br />
(11, s.104). Heç şübhəsiz ki, Gürcüstanda<br />
və Ermənistanda yaşayan xalçaçıların da<br />
mütləq əksəriyyətini, əsasən, qoyunçuluqla<br />
məşğul olan <strong>Azərbaycan</strong> türkləri təşkil<br />
edirdi.<br />
Əslində XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərini<br />
əhatə edən dövrü <strong>Azərbaycan</strong>da xalçaçılıq<br />
sənətinin çiçəklənmə dövrü adlandırmaq<br />
olar. Daxili və xarici bazarlarda<br />
tələbatın getdikcə artması ölkədə istehsal<br />
edilən xalça məmulatının həm kəmiyyətinə,<br />
həm də keyfiyyətinə güclü təsir göstərmişdi<br />
(13, s.31-33). Bu məsələni tədqiq etmiş<br />
müəlliflərdən biri yazırdı ki, daxili və xarici<br />
bazarlarda xalça məmulatına tələbat o<br />
qədər artmışdı ki, xalçaçılar onu ödəmək<br />
iqtidarında deyildilər (15, s.84-85). Təkcə<br />
o faktı göstərmək kifayətdir ki, XIX əsrin<br />
sonlarında Tiflis, Gəncə, Quba, Şəki, Şamaxı<br />
və Batum şəhərlərində fəaliyyət göstərən<br />
42 xalça dükanı, əsasən, <strong>Azərbaycan</strong>da istehsal<br />
olunan xalça məmulatlarının ticarəti<br />
ilə məşğul olurdu. XX əsrin əvvəllərindən<br />
başlayaraq <strong>Azərbaycan</strong> <strong>xalçaları</strong>nın ixrac<br />
edilməsinə Avropa və Amerikanın ticarət<br />
firmaları da qoşulmuşdular.<br />
Bu dövrdə <strong>Azərbaycan</strong>da istehsal edilən<br />
xalça məmulatına Almaniyada, İngiltərədə<br />
və ABŞ-da tələbat xüsusilə böyük<br />
idi. <strong>Azərbaycan</strong> <strong>xalçaları</strong> özlərinin bə dii<br />
xüsusiyyətlərinə, qiymətlərinin ucuzluğuna<br />
və digər ölkələrdə istehsal edilən iriölçülü<br />
xalçalarla müqayisədə daha kiçik olmalarına<br />
görə bu ölkələrdə xeyli alıcı kütləsinə<br />
malik idi. Onu da göstərmək lazımdır<br />
ki, I Dünya müharibəsinin başlanmasına<br />
qədər bütün Şərq ölkələrində, o cümlədən<br />
<strong>Azərbaycan</strong>da istehsal edilmiş xalçalar<br />
əvvəlcə İstanbula gətirilir və burada alıcı<br />
ölkələrin tələbatına uyğun olaraq ilkin<br />
çeşidlənməyə məruz qalırdı. <strong>Azərbaycan</strong>da<br />
istehsal olunmuş <strong>xalçaları</strong>n əsas kütləsinin<br />
2.<br />
3.<br />
37
Change language