DEKAT DIGITAL 2019 - 2020

In ’n poging om regverdiging te vind vir ’n byna pre-moderne behoud van taal en kultuur, word daar groot
gewag gemaak van die byna 7 miljoen Afrikaanse huistaalsprekers, waarvan die meerderheid bruin is. Die
gebrek aan taalnasionalisme onder bruin Suid-Afrikaners maak egter die argument dat 60% van Afrikaanse
huistaalsprekers bruin is bloot ’n teoretiese punt.
In Johannesburg het verskeie Afrikaanse skole busdienste wat wit kinders van oor die hele Rand aanry
terwyl geen moeite gedoen word om bruin Afrikaanstaliges na die skool per bus aan te ry nie. Dit sou egter
’n ideale wyse gewees het waarop die wit middelklas ter wille van Afrikaans in die bruin werkersklas kon
belê, maar die keuse was en is om dit nie te doen nie. Die behoud van die partikuliere word geprioritiseer
ten koste van ’n verruiming van ’n Afrikaanse demografiese dividend. Die getalle bruin leerders in die tradisionele
wit, Afrikaanse skole is omtrent onbeduidend. Dit is ’n nalatenskap van ’n vorige generasie wat die huidige generasie
ouers nie wil regstel nie.
Bruin Afrikaanssprekendes sal waarskynlik ook moeilik inkoop op ’n model wat ’n gestigmatiseerde of ideologiese
motivering huisves. Private Afrikaanse, tersiêre instellings bemark nie in bruin gemeenskappe nie en baie min bruin
studente aan staatsuniversiteite verkies om die al skaarser Afrikaanse lesings by te woon. Die primêre eienskap van ’n
Afrikaanse, akademiese instelling kan nie ideologies wees nie. Maar, selfs sonder ideologie sou bruin Suid-Afrikaners
moes verengels; die noodsaak van oorlewing in ’n langsame politieke ekonomie – sonder die bevoorregting van ’n
historiese demografiese dividend – laat hulle met geen ander keuse nie.
Daar is ook goeie rede om te vermoed dat die kenmerkende residensiële universiteit nie die model van die toekoms
is nie. Akademiese opleiding soos ons dit tans ken, is kosteondoeltreffend. Vir baie ouers is dit belangrik dat hulle
kinders ’n studentelewe ervaar soos hulle dit gehad het, maar dis ’n onvolhoubare romantiek. Binne net meer as ’n
dekade behoort die tipiese BA-graad, asook verskeie ander akademiese programme, volledig aanlyn aangebied te
word. Afrikaanse, private universiteite wat gestig word met die doel om die taal lewensruimte te gee, loop nie net
die risiko om weens gebrekkige belangstelling sonder studente op te eindig nie, maar is waarskynlik ook totaal uit
pas uit met die snelveranderende tersiêre landskap van ’n globale wêreld.
En, indien Afrikaans oor 50 jaar steeds voortbestaan, sal dit beslis nie as ’n akademiese taal wees nie. Afrikaans
kan as ’n huistaal onder wit Suid-Afrikaners voortleef, en dalk sal daar nog enkele Afrikaanse skole wees oor
drie dekades, maar die noodsaaklikheid van die universele sal uiteindelik die drang na die partikuliere smoor,
en geïnstitusionaliseerde Afrikaans kan dit nie oorleef nie. Dalk is dit die opoffering wat nodig is ter wille van
ons voortbestaan?
Afrikaanse media sal ook uiteindelik swig voor die wet van die noodwendige; nie omdat die huidige “ouer garde”
dit nie kon keer nie, maar omdat toekomstige generasies nie ’n kultuurhistoriese belang sal hê by die behoud
daarvan nie. Tale sterf uit en kulture transformeer. In die belang van oorlewing word die “onwerklikheid” van die
hede die nostalgie van die verlede. Die romantisering van Afrikaans as organies aan Afrika kon nooit standhoudend
wees nie; die taal is ’n verbasterde besoeker aan ’n kontinent wat nooit in vrede met haar sou kon leef nie.
Ons kinders emigreer, en dit is goed so. Dit is ’n teken van aanpasbaarheid en mobiliteit. Die onsekerhede van
vasgevang wees binne ’n taal, kultuur of kontinent is ’n risiko wat die volgende generasie nie verdien nie. Die
meerderheid Afrikaanssprekendes leef reeds buite die benoudheid van ’n partikuliere identiteit. Dit is net die
vervreemding van politieke onbestendigheid wat die laer dig trek. Maar, laat ons in vadersnaam nie weer die
kinders daarby betrek nie.
155