27.04.2013 Views

R Classica&Christiana _nr7_2_2012_curbe - Facultatea de Istorie ...

R Classica&Christiana _nr7_2_2012_curbe - Facultatea de Istorie ...

R Classica&Christiana _nr7_2_2012_curbe - Facultatea de Istorie ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

COLUMELLA: LO SCIENZIATO E L’ARTISTA 485<br />

bus <strong>de</strong>fricentur et saepius eluantur, atque spongia omnis umor adsiccetur. Sunt<br />

qui cretam figularem in modum liquidae faecis aqua resolvant et, cum vasa laverint,<br />

hoc quasi iure intrinsecus oblinant et patiantur arescere; postea, cum res<br />

exigat, ali pura aqua, nonnulli prius amurca, <strong>de</strong>in<strong>de</strong> aqua vasa perluunt et<br />

adsiccant; tum consi<strong>de</strong>rant, numquid ceram novam dolia <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rent: nam fere<br />

sexta quaque olivitate creari oportere antiqui dixerunt, quod fieri posse non intellego:<br />

nam quemadmodum vasa, si calefiant, liquidam ceram facile recipiant, sic<br />

vetera non credi<strong>de</strong>rint propter olei sucum ceraturam pati. Quam tamen et ipsam<br />

ceraturam nostrorum temporum agricolae repudiaverunt existimaveruntque satius<br />

esse nova dolia liquida gummi perluere siccataque subfumigare alba cera, ne<br />

pallorem aut malum odorem capiant. Eamque suffitionem semper faciendam iudicant,<br />

quotiensque vel nova dolia vel vetera vasa curantur oleo novo praeparantur.<br />

Multi cum semel nova dolia vel serias crasse gummi liverunt, una in perpetuum<br />

gummitione contenti sunt; et sane, quae semel oleum testa conbibit, am<br />

alteram gummationem non recipit: respuit enim olei pinguitudo talem materiam,<br />

qualis est gummis.<br />

Columella divi<strong>de</strong> i due momenti <strong>de</strong>lla raccolta <strong>de</strong>lle olive: quando<br />

incominciano a nereggiare e quando sono raccolte per la spremitura<br />

nei torchi. Poi il Nostro in un secondo momento accenna, secondo<br />

l’usanza, dopo aver messo le olive sotto il torchio, all’uso <strong>de</strong>l sale in<br />

quantità stabilita. Vi sono molte espressioni tecniche come <strong>de</strong>fluere<br />

in rotundum labrum che si riferisce alla tazza rotonda, il labrum rotundum,<br />

che accoglie il primo olio; così anche il plumbeum quadratum<br />

vel structile gemellar 12 sono i recipienti quadrati di piombo o<br />

quelli a due scomparti di coccio. Anche l’espressione capulator <strong>de</strong>pleat<br />

allu<strong>de</strong> al personale incaricato di attingere l’olio per versarlo in bacili di<br />

terracotta.<br />

Lo scrittore tratta <strong>de</strong>lle spremiture, nei tre gradi, la prima, la<br />

seconda, la terza, la tertiatio 13 ; la migliore è la prima, perché l’olio<br />

uscito dal torchio quasi da solo è il migliore di sapore. L’olio riposa<br />

un po’ nei recipienti, i prima labra, poi è travasato nei successivi e liberato<br />

<strong>de</strong>lla morchia, attraverso la ventilazione.<br />

12 Il sintagma structile gemellar è il recipiente di coccio a due scomparti:<br />

gemellar è un hapax: cfr. in particolare Maria Grazia Bruno, Il lessico agricolo latino,<br />

Amsterdam, 1969 (2 ed.) e Silvia Andrei, Aspects du vocabulaire agricole<br />

latin, Roma, 1981. Per il lessico columelliano, cfr. G. G. Betts and W. D. Ashworth,<br />

In<strong>de</strong>x to the Uppsala edition of Columella, Uppsala, 1971.<br />

13 Tertiatio, un hapax, è la terza torchiatura <strong>de</strong>lla poltiglia <strong>de</strong>lle olive ed è<br />

congettura <strong>de</strong>l Lundström.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!