Tfhio - JScholarship - Johns Hopkins University

40 TERTVLLIANI
quidem si ipsi se facere potuissent, nunquam homines fuissent,
possidentes scihcet condicionis melioris potestatem. Igitur si
est qui faciat deos, reuertor ad causas examinandas faciendorum
ex hominibus deorum, nee ullas inuenio, nisi si ministeria et
auxilia officiis diuinis desiderauit ille magnus deus. Primo 5
indignum est, ut alicuius opera indigeret, et quidem mortui,
cum dignius ab initio deum aliquem fecisset qui mortui erat
operam desideraturus. Sed nee operae locum uideo. Totum
enim hoc mundi corpus sine innatum et infectum secundum
Pythagoram, sine natum factumue secundum Platonem, semel 10
utique in ista constructione dispositum et instructum et ordi-
•natum cum omni rationis gubernaculo inuentum est. Imper-
fectum non potuit esse quod perfecit omnia. Nihil Saturnum
et Saturniam gentem expectabat. Vani erunt homines, nisi
certi sint a primordio et pluuias de caelo ruisse et sidera radiasse 15
et lumina fioruisse et tonitrua mugisse et ipsum louem quae
in manu eius inponitis fulmina timuisse, item omnem frugem
ante Liberum et Cererem et Mineruam, immo ante ilium aliquem
principem hominem de terra exuberasse, quia nihil continendo
et sustinendo homini prospectum post hominem potuit inferri. 20
Denique inuenisse dicuntur necessaria ista uitae, non instituisse.
Quod autem inuenitur, fuit, et quod fuit, non eius deputabitur
qui inuenit, sed eius qui instituit; erat enim antequam inueniretur.
Ceterum si propterea Liber deus quod uitem demon-
strauit, male cum Lucullo actum est, qui primus cerasia ex 25
Ponto Itahae promulgauit, quod non est propterea consecratus
ut frugis nouae auctor, qui ostensor. Quamobrem si ab initio
et instructa et certis exercendorum officiorum suorum rationibus
dispensata uniuersitas constitit, uacat ex hac parte causa
adlegendae humanitatis in diuinitatem, quia quas illis stationes 30
et potestates distribuistis, tam ftierunt ab initio quam et fuissent
etiamsi deos istos non creassetis. Sed conuertimini ad causam
aliam, respondentes conlationem diuinitatis meritorum re-
munerandorum fuisse rationem. Et liinc conceditis, opinor,
ilium deum deificum iustitia praecellere, qui non temere nee 35