Vitale bedrijvenclusters in de regio Amersfoort - Nirov

4.2.2 ‘Skill-relatedness’
De beroepsbevolking is de drager van kennis en vaardigheden die in de regio aangeboord kunnen
worden. We noemen bedrijfstakken ‘skill’-gerelateerd als zij werknemers met dezelfde soort vaardigheden
nodig hebben. Deze maat is beschreven in een artikel van Neffke en Henning (2009) en is
gebaseerd op arbeidsmobiliteit tussen bedrijfstakken.
Werkzaamheden in een bepaalde baan vereisen vaak specifieke vaardigheden die slechts beperkt
inzetbaar zijn in andere banen. Werknemers investeren veel tijd en geld om zich deze vaardigheden
eigen te maken, wat het wisselen van baan kostbaar maakt. Vooral banen die volstrekt andere
vaardigheden vereisen dan de oude baan, zijn voor hen onaantrekkelijk. Dergelijke banen vragen
investeringen in nieuwe vaardigheden. Tegelijkertijd boeten de vaardigheden die niet meer tot inzet
komen, flink aan waarde in. Skill-gerelateerde bedrijfstakken vereisen echter soortgelijke vaardigheden.
Voor werknemers is het daarom aantrekkelijk om banen te accepteren in de bedrijfstakken die skillgerelateerd
zijn aan de bedrijfstak waarin ze voorheen werkzaam waren. De bestaande vaardigheden
van de werknemer behouden dan hun waarde. Ook voor werkgevers zijn werknemers uit skillgerelateerde
bedrijfstakken aantrekkelijk. Zulke werknemers vragen slechts lichte investeringen in
bijscholing en zijn sneller ingewerkt dan werknemers uit ongerelateerde bedrijfstakken.
Neffke en Henning (2009) hebben het volledige contingent aan baanwisselingen in de Zweedse
economie bestudeerd. Hieruit hebben zij vervolgens de arbeidsstromen tussen bedrijven uit
verschillende bedrijfstakken gedestilleerd. Deze arbeidsstromen zijn vervolgens gebruikt om de skillgerelateerdheid
tussen bedrijfstakken te meten. Het resultaat is een maat die voor iedere combinatie
van twee bedrijfstakken de mate weergeeft, waarin de bedrijfstakken gebruik kunnen maken van
elkaars werknemers. Vervolgonderzoek in Duitsland toont aan dat deze maat grotendeels een
universeel karakter heeft: bedrijfstakken die gerelateerd zijn in Zweden, zijn dat ook in Duitsland. We
veronderstellen dat dit ook het geval is in Nederland.
Bedrijfstakken die veel gerelateerde bedrijvigheid in een regio hebben noemen we goed ingebed in de
lokale arbeidsmarkt. De aanwezigheid van skill-gerelateerde bedrijfstakken in een regio heeft drie
voordelen. Ten eerste biedt een goede inbedding in de lokale arbeidsmarkt een bedrijfstak toegang tot
een beroepsbevolking met relevante vaardigheden. Doordat zij deze beroepsbevolking deelt met andere
bedrijfstakken, ontstaan er schaalvoordelen in het opleiden van werknemers. Daarnaast is de ruimere
werkgelegenheid aantrekkelijk voor adequaat geschoolde werknemers, die daardoor eerder naar de
regio zullen verhuizen. Ten tweede kan economische tegenspoed in een bedrijfstak worden gecompenseerd
door groei in skill-gerelateerde bedrijfstakken. Door de uitwisselbaarheid van hun werknemers,
kunnen groeiende bedrijfstakken de ontslagen werknemers in dienst nemen, zonder dat dit met
grootschalige vernietiging van menselijk kapitaal gepaard gaat. Niettemin zal tijdens een economische
recessie de arbeidsmobiliteit van de zittende werkzame beroepsbevolking gering zijn. De uitwisseling
van vaardigheden via arbeidsmobiliteit gaat dan minder snel en spreidt zich minder uitgebreid. De
compensatie door groeiende skill-gerelateerde bedrijfstakken verloopt dan stroever. Het gaat ons in dit
onderzoek echter minder om conjuncturele en meer om structurele ontwikkelingen. Ten derde is het
potentieel voor kennisuitwisseling tussen gerelateerde bedrijfstakken groot. Dit maakt skill-gerelateerde
42