Vitale bedrijvenclusters in de regio Amersfoort - Nirov

edrijfstakken vaak complementair in innovatieprocessen. Face-to-face communicatie is op lokaal
niveau eenvoudiger te coördineren dan op grote afstand (Ponds et al 2011).
De skill-gerelateerde relaties zijn niet de enige verbindingen tussen bedrijfstakken. Zo zijn afnemers en
toeleveranciers met elkaar verbonden in de waardeketen (input-output relaties), zijn spin-offs vaak
verbonden met het moederbedrijf en zijn nieuw opgerichte, kleinschalige bedrijven vaak ingebed in de
woonomgeving van de ondernemer. Neffke en Henning (2011) laten echter zien dat skillgerelateerdheid
een aanzienlijk grotere rol speelt in regionaal-economische groei dan de verbondenheid
van bedrijfstakken in de waardeketen of andere vormen van gerelateerdheid.
We zijn primair geïnteresseerd in de aanwezigheid van gerelateerde bedrijfstakken in de regio zelf.
Niettemin zijn werknemers veelal bereid om ook banen buiten de eigen (woon)regio te accepteren. Bij
het identificeren van kansen voor gerelateerde activiteiten is de situatie in bereikbare, omliggende
regio’s dus ook belangrijk voor de Amersfoortse regio. Voor die bereikbaarheid gebruiken we
pendelpatronen. De inbeddingsgraad is dus gebaseerd op de gerelateerde werkgelegenheid in de regio
zelf met daarbij opgeteld de potentiële forensenstromen van werknemers in gerelateerde
bedrijfstakken van de omliggende regio’s.
4.2.3 Industriële ruimte
De informatie over de skill-gerelateerdheid tussen bedrijfstakken in de regio Amersfoort geven we weer
als een netwerk van bedrijfstakken. Figuur 4.1 laat zien hoe zo’n netwerk eruit ziet. We noemen dit
netwerk de industriële ruimte. De industriële ruimte is dus geen geografische ruimte maar een abstracte
ruimte van bedrijfstakken die met elkaar verbonden zijn. De industriële ruimte beslaat alle activiteiten in
de economie. De sector waartoe een bedrijfstak behoort, is te herkennen aan het desbetreffende
symbool. Zo representeren de gele vierkanten de financiële bedrijfstakken, staan blauwe cirkels voor
bedrijven in de maakindustrie en zijn de activiteiten uit het onderwijs weergegeven met donkergrijze
driehoeken. De positie van iedere bedrijfstak is zodanig gekozen, dat gerelateerde bedrijfstakken zoveel
mogelijk bij elkaar in de buurt liggen. Figuur 4.1 laat zien dat bedrijfstakken in de financiële sector een
vrij hecht cluster vormen aan de rechterkant van de industriële ruimte. Dit geeft aan dat de diverse
bedrijfstakken uit deze sector sterk skill-gerelateerd zijn. Aan de tegenoverliggende zijde van de
industriële ruimte zijn op soortgelijke wijze de transportactiviteiten (groene vierkanten) gegroepeerd.
Deze bedrijfstakken hebben veel interne links. Zo hebben de transportbedrijven weinig gemeen met
bedrijven in de financiële sector. De maakindustrie (blauwe cirkels) is grotendeels aan de linkerkant van
de industriële ruimte te vinden. Opvallend is de positie van de uitgeverijen (een bedrijfstak uit de
maakindustrie), die gepositioneerd is midden tussen de creatieve bedrijfstakken (weergegeven met de
roze driehoeken) en de zakelijke dienstverlening (oranje vierkanten). In de diagrammen die we in het
hoofdstuk gebruiken, bepaalt de werkgelegenheid van een bedrijfstak de omvang van het bijbehorende
symbool in de industriële ruimte.
43