Vitale bedrijvenclusters in de regio Amersfoort - Nirov

Er zijn diverse voorbeelden gegeven van vernieuwende duurzame concepten of diensten in de bouw:
het civieltechnische ontwerp van het meest duurzame kantoorgebouw van China;
een ‘duurzaamheidstool’ waarmee kan worden vastgesteld welke duurzaamheidmaatregelen op
gebouw- en locatieniveau mogelijk zijn;
de ontwikkeling van een installatie waarmee een zonnestroomcentrale kan worden
aangedreven.
In het bouwcluster wordt steeds meer in de keten samengewerkt. Dit is een organisatorische innovatie,
omdat erg lang op de traditionele manier werd gewerkt waarbij elke partij zich louter richt op zijn eigen
activiteiten. Dit leidt echter tot hoge faalkosten en om die te reduceren worden er steeds meer
samenwerkingsverbanden binnen de keten gesloten. De opkomst van BIM, Building Information
Modeling, faciliteert deze ontwikkeling. BIM is een softwareprogramma waarmee de
verschillende partners in het bouwproces bouwinformatie kunnen uitwisselen. Ontwerpen en
aanpassingen aan ontwerpen worden 3D en interactief met elkaar gedeeld, terwijl ook informatie over
kosten en planning voor elke partner zichtbaar zijn. Dit versterkt de verticale relaties binnen de
bedrijfskolom van de bouw. De druk vanuit de afzetmarkt (de vraag) wordt groter. Daarom is
‘flexibiliteit’ een hot issue in de bouw: particulier opdrachtgeverschap en collectief opdrachtgeverschap
zouden de redmiddelen van de woningbouwontwikkelingen moeten zijn.
Toch is er ook sprake van diagonale relaties. Dat houdt verband met een andere trend in de bouwsector
namelijk het toenemende gebruik van elektronica. Het gaat dan bijvoorbeeld om systemen waarmee het
klimaat in een gebouw wordt geregeld, maar ook om software in de wegenbouw waarmee
verkeersbewegingen en stromen kunnen worden beïnvloed.
De regio Amersfoort kent vanouds een concentratie aan architecten- en ingenieursbureaus. Hun
belangrijkste toeleveranciers, technische bureaus, bevinden zich elders in Nederland. Zij worden op
basis van hun expertise en kennis ingeschakeld en men onderhoudt een intensieve samenwerkingsrelatie.
Ruimtelijke nabijheid van de partner wordt daarin nauwelijks van belang geacht. Nederland is
voor beide partijen dichtbij genoeg. Ook installatiebedrijven die deel uitmaken van een landelijke speler
betrekken hun toeleveranties voor een belangrijk deel van buiten de regio. Dit in tegenstelling tot de
meer op regionale basis opererende bedrijven die vooral gebruik maken van toeleveranciers uit de
regio. De toeleveranciers van installatiebedrijven zijn in dit geval technische groothandels en
producenten van installatiematerialen. Daarmee wordt een puur zakelijke relatie onderhouden en
nauwelijks aan kennisuitwisseling gedaan.
Ook aan de afzetkant is er weinig sprake van regionale kennisnetwerken. Veel bedrijven hebben klanten
door heel Nederland. Slechts voor enkele bedrijven vormt Midden Nederland of de regio Amersfoort de
belangrijkste afzetmarkt. De relaties van de installatiebedrijven met de klant zijn vooral zakelijk van
aard. Alleen architecten- en ingenieursbureaus onderhouden kennisintensieve relaties met
opdrachtgever. Anders dan bij de achterwaartse relaties met toeleveranciers kan ruimtelijke nabijheid
66