Vitale bedrijvenclusters in de regio Amersfoort - Nirov

Concurrenten zijn, net als toeleveranciers en klanten, over heel Nederland verspreid. Met de concurrent
wordt, los van zitting in brancheverenigingen, slechts beperkt samengewerkt. Zo is er een bedrijf dat
een standaard softwarepakket ontwikkelt en die software koppelt aan software van leveranciers die zich
focussen op een specifieke branche. Een ander bedrijf geeft aan “met zo’n beetje iedereen” samen te
werken, waaronder concurrenten. Dit bedrijf koppelt namelijk software van derden aan elkaar en bouwt
‘frameworks’ die platform onafhankelijk zijn. Zo nu en dan heeft men dan een fysieke ontmoeting met
de samenwerkingspartner, maar het merendeel van de contacten verloopt via internet en telefoon.
Er zijn weinig relaties met ondersteunende diensten in de regio en deze beperken zich voornamelijk tot
klantrelaties. Kennisintensieve zakelijke diensten worden van buiten de regio betrokken. Het bedrijf dat
Apps ontwikkelt heeft vooral samenwerkingspartners in Amsterdam, Hilversum en Utrecht heeft, maar
ook gebruik maakt van ZZP’ers uit de regio Amersfoort die actief zijn in Nieuwe Media, in marketing en
in de game-industrie. De fysieke nabijheid van deze samenwerkingspartners wordt door dit bedrijf als
een voordeel gezien, vooral als men nog aan het begin van een samenwerking staat en men nog niet
precies weet wat men met elkaar wilt gaan doen.
Vier van de negen geïnterviewde bedrijven/instellingen werken, los van het faciliteren van stageplekken,
samen met kennisinstellingen. Dan gaat het om gezamenlijk onderzoek, docentschappen, detachering
van medewerkers van de universiteit en een (mogelijke) sponsoring van een leerstoel. In dat verband
worden de volgende kennisinstellingen genoemd: VU, TU Delft, WUR, TU Twente, Universiteit Utrecht,
Erasmus Universiteit en regionale ROC-instellingen. Samenwerkingsverbanden met kennisinstellingen
worden enerzijds aangegaan om actuele kennis op te doen (“in de IT-wereld gebeurt gewoon heel erg
veel”), anderzijds als ingang naar afstudeerders, dus als strategisch werving- en selectiemiddel. Eén
bedrijf heeft haar samenwerking met kennisinstellingen juist opgeheven, omdat ze intussen – in
tegenstelling tot de ‘gouden jaren’ van de ICT (jaren 90 tot 2001 en 2003-2007) – veel makkelijker
personeel kan rekruteren.
5.3 Coördinatie van de clusters
Bedrijven in een cluster kunnen door elkaar worden uitgedaagd en daarmee worden aangespoord tot
innovaties. Anderzijds kunnen clusters samenwerking tussen bedrijven – en dus innovaties - stimuleren,
in de zin dat de kortere afstand binnen de regio de mogelijkheid biedt om tegen relatief lage kosten
kennis aan elkaar te spiegelen (‘local buzz’, zie hoofdstuk 2). Of er daadwerkelijk innovatie- en
kennisnetwerken worden opgezet, hangt voor een belangrijk deel af van de aanwezigheid van ‘leader
firms’ in een cluster. ‘Leader firms’ zijn bedrijven die er strategisch belang bij hebben en het vermogen
om investeringen te doen die een positief effect hebben op andere partijen in het cluster (De Langen &
Nijdam, 2003). Zij zijn in staat kennis van buiten het cluster (‘global pipelines’) toegankelijk te maken
voor bedrijven in het cluster (‘local buzz’). ‘Leader firms’ dragen daarmee bij aan clustercoördinatie: hun
aanwezigheid kan ervoor zorgen dat er meer samenwerking is, er meer kennis wordt gedeeld en er
meer innovaties worden ontwikkeld waardoor de totale concurrentiekracht van een cluster wordt
vergroot. ‘Leader firms’ zijn dus de trekkers van clusters en voor clustervorming cruciaal. Dit hoeven niet
81