Gezondheidszorg & Etnische Diversiteit in Nederland; Naar een ...

GGZ gaan. Knelpunten werden beschreven bij de herkenning van klachten, de diagnostiek
en de behandelwijzen [6]. Uitgangspunt bij de behandeling van psychische klachten is, dat
het merendeel goed te behandelen en genezen is. De GGZ wordt steeds meer een
gewoon onderdeel van de curatieve zorg [398]. Streven is daarbij dat mensen zo lang
mogelijk thuis blijven wonen. In deze zienswijze past, dat het ministerie de geneeskundige
GGZ vanaf 1 januari 2008 onderbrengt in de nieuwe zorgverzekering.
De GGZ, als “gewoon” onderdeel van de zorg moet voor alle bevolkingsgroepen dezelfde
toegankelijkheid hebben en er moet gelijkwaardige deskundigheid zijn m.b.t.
behandelmogelijkheden en behandelingen. Zeker hier is de culturele achtergrond van de
cliënt een belangrijke, invloedrijke factor.
Binnen de GGZ hebben in de afgelopen jaren veel activiteiten plaatsgevonden op het
terrein van interculturalisatie.
GGZ-Nederland is in 2001gestart met een drie jaar durend ‘Actieplan Interculturalisatie
GGZ’; binnen dit plan heeft een groot aantal projecten in samenwerking met GGZinstellingen
plaatsgevonden. De projecten hebben betrekking op zorginnovatie,
kennisontwikkeling, onderzoek, personeelsbeleid, cliëntenbeleid en kwaliteitsbeleid.
Mede op basis van dit Actieplan en de resultaten van de projecten zijn er verschillende
publicaties uitgebracht. Daarin wordt vooral veel aandacht gegeven aan interculturalisatie
als integraal onderdeel van kwaliteitsbeleid binnen GGZ-instellingen. In 2004 is op basis
van bestaande kwaliteitsmodellen een intercultureel kwaliteitskader beschreven, waarin
kwaliteitscriteria op basis van het HKZ-model (Harmonisatie Kwaliteitsbeleid
Zorginstellingen) specifiek zijn uitgewerkt.
De criteria zijn onderverdeeld in 7 aandachtsgebieden: primair proces, beleid en
organisatie, samenwerking, personeel, onderzoek en ontwikkeling, fysieke omgeving en
materiaal, diensten door derden en documenten(beheer). Het kwaliteitskader biedt een
referentiekader voor de ontwikkeling en monitoring van intercultureel management bij
GGZ-instellingen.
GGZ-Nederland heeft ook activiteiten ontplooid op het terrein van de interculturele
zorgprogrammering. Hierbij gaat het vooral om het inbrengen en borgen van de
interculturele component in algemene stoornisgerichte zorgprogramma’s. In eerste
instantie werd een Handreiking Interculturele Zorgprogrammering uitgebracht, die is
gescreend in een vijftal instellingen door interculturele experts. De aldus in de praktijk
getoetste handreiking is uitgewerkt en beschreven in een inhoudelijk kwaliteitskader voor
de inbedding en borging van de interculturele component in zorgprogramma’s.
Uit de projecten, onderzoeken en rapporten blijkt, dat een aantal GGZ-instellingen veel
energie heeft gestoken in de verbetering van de kwaliteit van het zorgaanbod voor hun
allochtone cliënten. De resultaten van die inspanningen worden hier beschreven aan de
hand van het voorbeeld van Altrecht in Utrecht, waar al geruime tijd aandacht voor
allochtone cliënten bestaat in de vorm van Intercultureel Managementbeleid (ICM-beleid).
Op basis van de demografische gegevens over bevolking en risicogroepen daarbinnen,
worden allochtonen qua omvang, problematiek en groei door Altrecht als een belangrijk
marktsegment beschouwd . Hoewel er bij veel afdelingen geen herkomst bekend is van de
cliëntenpopulatie, blijkt bijvoorbeeld dat in de stad Utrecht 50% van de volwassen cliënten
van allochtone afkomst is. Uit de cijfers blijkt, dat het aantal allochtone cliënten bij
specifieke units (ACT; Psychiatrie & Verslaving; OGGZ) eveneens rond de 50% ligt.
Altrecht heeft, evenals een aantal andere GGZ-instellingen, een geïntegreerde beleidsvisie
ontwikkeld. Het ICM-beleid is onderdeel van het totale beleid, dat erop gericht is, dat
cliënten, ongeacht herkomst, leeftijd, sekse en geaardheid recht hebben op een kwalitatief
gelijke behandeling. Concreet is ten aanzien van allochtone cliënten daarbij het
uitgangspunt ‘integraal waar mogelijk, specifiek (categoraal) waar nodig’.
In de praktijk heeft het ICM-beleid verbetering teweeggebracht in het zorgaanbod door
verhoging van de interculturele competenties van medewerkers door training (o.a.
31