Riskant leven

oplossing ziet dan zich eraan onttrekken. In het algemeen geldt: hoe vaker
een jongere wegloopt, des te groter de kans dat hij niet meer teruggaat.
Een zorgelijk gegeven is ook het grote aantal jongeren dat wegloopt uit
opvangcentra, tehuizen en internaten. Geschat wordt dat bijna de helft
van de jongeren ‘ongepland vertrekt’ (Smit, 1994). Daarmee ligt het aantal
weglopers uit tehuizen naar verhouding vijf tot tien keer hoger dan het
aantal jongeren dat van huis wegloopt.
Het zal niemand verbazen dat weglopen vaak gepaard gaat met spijbelen,
verslechtering van de schoolresultaten en bij jongeren met een zwervend
bestaan ook met diefstal, dealen of prostitutie als manier om aan geld te
komen.
Definitief weglopen is vaak een teken dat een jongere thuis of in een
opvangvoorziening met problemen en conflicten te maken heeft die hij
niet kan oplossen.
Thuisloosheid onder jongeren
Zwerven van de ene plek naar de andere om in je levensonderhoud te
voorzien, is een verschijnsel dat sinds de Tweede Wereldoorlog in
Nederland zo goed als verdwenen is. De thuislozen van nu zijn dan ook
geen kinderen van Swiebertje die gezellig op hun vaste adresjes op de
koffie gaan. Hun werkelijkheid is veel grimmiger. Kenmerkend voor jonge
thuislozen is juist dat ze nauwelijks mensen hebben bij wie ze kunnen
aankloppen. De koffie staat nu hooguit voor hen klaar bij het Leger des
Heils of bij de Hulp voor Onbehuisden. Het gebrek aan persoonlijke
contacten van thuislozen is een verontrustend verschijnsel, waarvoor
wetenschappers al sinds de jaren zestig verklaringen zoeken. De een wijst
op de persoonlijkheid van thuislozen en hun onvermogen om zich aan
anderen aan te passen. Een ander stelt dat mensen die thuisloos worden
niet in staat zijn om de werkelijkheid juist waar te nemen. Een derde vindt
het typerend voor thuislozen dat zij weglopen als hun iets niet bevalt.
Met behulp van het sociaal-ecologisch ontwikkelingsmodel van
probleemgedrag proberen Van der Ploeg en Scholte (1990) een verklaring
te vinden voor zwerfgedrag onder jongeren. Zij zoeken die in een
combinatie van factoren die te maken hebben met het gezin, de school, de
vriendenkring en de persoonlijkheid van de jongere. Volgens Van der
Ploeg is zwerven de uitkomst van een proces dat begint in een gezin met
opvoeders die ernstig tekortschieten. In de adolescentie escaleert dat
proces onder invloed van negatieve ervaringen op school, met leeftijd -
genoten en in de hulpverlening. Hoewel er heel wat misgaat in gezinnen,
op scholen, in vriendenkringen en in de hulpverlening, komen niet alle
jongeren met zo’n levensloop op straat terecht. Waar schijnlijk verschilt de
33