Riskant leven

wat. Het onderzoek weerlegt dat en bevestigt dat sociale steun een
belangrijke beschermende factor is. In die zin onderbouwt het ook het
‘balansmodel’ waarmee het NIZW werkt, een model dat ook in de
criminologie opkomt. Het balansmodel is uitgewerkt in het boek
Kwetsbaar en competent (Bakker, Pannebakker en Snijders, 1999).
Waar het om gaat is dat je naar individuele, sociale én maatschappelijke
factoren kijkt en naar de verhouding tussen risicofactoren en
beschermende factoren op die drie dimensies. Als individuele factoren
moeilijk rechtstreeks aan te pakken zijn, kunnen sociale factoren een
intermediaire rol spelen tussen het individuele en het maatschappelijke.
Als een jongere bijvoorbeeld in een achterstandssituatie zit, hoeft dit niet
per se tot uitval te leiden. Als die jongere individueel goed is toegerust, is
er niks aan de hand. Het wordt problematischer als hij niet alleen
onvoldoende is toegerust, maar ook nog weinig sociale steun heeft. Het
gaat om een optelsom van risicofactoren.
Competentie en sociale steun
De individuele toerusting van jongeren stond de afgelopen jaren volop in
de belangstelling. In zijn beschouwing van de zogeheten ‘kwetsbare
jeugd’ wees socioloog Cees Schuyt in 1995 op de persoonlijke
belemmeringen in het functioneren van bepaalde groepen jongeren in de
samenleving, met name allochtone jongens. Maatschappelijke achter -
stand is volgens Schuyt niet de enige verklaring voor hun problemen, de
meest kwetsbare jongeren ontbreekt het opvallend vaak aan sociale
vaardigheden. Het gevolg van deze constatering laat zich raden: een
stijgende belangstelling voor de sociale-vaardigheidstraining als middel
om individuele jongeren meer aansluiting te geven bij de eisen van de
moderne samenleving.
Het NIZW vond die reactie te eenzijdig. Niet voor niets worden in de
VertrekTraining twee beproefde methodieken gecombineerd: het
competentiemodel van het Paedologisch Instituut, dat meer op de
individuele component is gericht, en de netwerkbenadering van Bureau
Instap, die gericht is op het organiseren van sociale steun. Het is duidelijk
dat het aanpakken van individuele risicofactoren alleen geen zin heeft.
Tegelijkertijd blijkt dat een probleem dat een heel individuele oorzaak
heeft, beïnvloed kan worden door een sociale component. Dat is
bijvoorbeeld te zien bij het taalstimuleringsprogramma Hanen dat het
NIZW voor Nederland heeft bewerkt. Dat programma is bedoeld voor
kinderen met spraakstoornissen, een individuelere stoornis bestaat er
niet. Het programma leert mensen beter met hun kind te communiceren
en daardoor blijkt het kind vaak ook beter te gaan praten. Op het moment
66