opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap

Paul Verhuyck
Twee tekstkritische notities
Renart II v. 5 en Reynaert v. 6
Rik van Daele vraagt een spits stukje voor Tiecelijn 76, jaargang 20, slotnummer
3/4, het laatste trimestrieel nummer.
Tiecelijn is een voortreffelijk en uniek tijdschrift. Dat wil ik even gezegd hebben.
Voor het overige is hulde aan Tiecelijn en aan Rik van Daele al te evident. Al te evident
is ook het gifgroen, anarchistisch beschimpen van de overheid, die middels de
adviescommissie van het VFL Tiecelijn niet meer wil subsidiëren.
Dit gezegd zijnde, wil ik twee kleine tekstkritische notities bij de Reynaertmaterie
maken, één over de Franse, één over de Vlaamse. Het zijn twee kleine ergernisjes
die ik al lang koester, maar nu kwijt wil.
Roman de Renart, branche II, vers 5
De branche II geldt als de eerste Renart-tekst. Kun je nagaan hoe aleatoir de nummering
van de Franse branches is. De tekst werd toegeschreven aan Pierre de
Saint-Cloud en gedateerd 1174-1177. Zoals de meeste Reynaerdofielen weten, zijn
zowel de attributie als de datering al vaker op de helling gezet. In dit heikele wespennest
wil ik mij niet wagen. Ik wil alleen iets zeggen over vers 5:
De Tristan qui la Chievre fist.
Alle handschriften geven als derde woord qui, behalve twee: que (Strubel) en dont
(Roques). 1
De context is eenvoudig weer te geven. In de proloog richt de anonieme auteur
zich tot zijn toehoorders en somt een aantal literaire werken op, die hij bij zijn
publiek bekend acht, zoals het verhaal van de ontvoering van Helena door Paris,
fabliaux (boerden) en chansons de geste (jeesten). In dat rijtje hoort bovenstaand
vers 5 thuis, waar Tristan ter sprake komt.
Nogmaals vers 5 met vers 6 erbij:
De Tristan qui la Chievre fist
Qui assez bellement en dist.
311
Vertalen is interpreteren, luidt het gezegde. Dat geldt zeker hier. Alle hogervermelde
edities vertalen ongeveer hetzelfde:
les aventures de Tristan d’après le beau récit de La Chièvre.
In het Nederlands komt het neer op: het mooie Tristanverhaal geschreven door de
heer La Chièvre, meneer De Geit.
Foulet 1914 begreep het ook al zo: La Chèvre heeft Tristan geschreven.
Tiecelijn, 20, 2007