opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap
opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap
opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
■ Marcel Ryssen<br />
368<br />
Een ‘werk van geduldige liefde’.<br />
De berijmde bewerking van Reynaert I<br />
van Hubert Melis (1926)<br />
In 1926 verscheen bij de Antwerpse uitgeverij De Sikkel Reinaart de Vos. Een aanpassing<br />
op heden ten dage van de aloude handschriften naar de critische uitgave<br />
van Prof. Dr. J.W. Muller door Hubert Melis (In den oorspronkelijken verstrant).<br />
Hubert Melis draagt het boek op: ‘Aan mijn Vrouw dit werk van geduldige Liefde’.<br />
Hetzelfde werk werd ook te Utrecht uitgegeven (Uitg. Comp. ‘De Branding’) ‘zowel’<br />
in een ‘genaaide papieren, als in een linnen gebonden variant’. Blijkbaar was deze<br />
nochtans zoveelste bewerking van het vossenverhaal (in Vlaanderen waren o.a. de<br />
uitgaven van Jan Frans Willems, Julius de Geyter, Prudens van Duyse en Stijn<br />
Streuvels op de markt) een groot succes. De oplage was in minder dan twee maanden<br />
uitverkocht, wat de uitgever meteen deed besluiten om een tweede, ditmaal<br />
geïllustreerde uitgave met houtsneden van de Antwerpse kunstenaar Henri van<br />
Straten op de markt te brengen. 1 Die tweede uitgave kwam er in 1927. Opnieuw bij<br />
de De Sikkel uitgegeven, maar een variant vermeldt bovendien: ‘ook verkrijgbaar bij<br />
C.A. Mees te Santpoort’. De nieuwe ondertitel luidt: ‘Vertolking op heden ten dage<br />
van het oorspronkelijke dierenepos in middelnederlandschen versvorm’. De 100<br />
bladzijden van de eerste uitgave zijn er 110 geworden, waarbij het verhaal in negen<br />
episodes met afzonderlijke titels is opgesplitst. De tekst is ‘licht ingekort’ en ‘gecastigeerd’<br />
(zo ontbreken nu de 40 inleidende verzen van ‘Willem die Madocke maecte’,<br />
is de ‘paster’ een koster geworden en luidt de beiaard ‘in des pasters schuur’<br />
bijzonder bescheiden, ja hij is zelfs niet meer te horen). 2 De uitgever motiveert de<br />
ingreep: ‘met het oog op een ruimere verspreiding’ werden ‘enkele minder geschikte<br />
versregels uit den tekst gelicht, zonder echter aan de gang van het gedicht te<br />
schaden’ (publicitair pamflet, afb. p. 369). Het blijft gissen wat de echte oorzaak van<br />
deze castigatie kan zijn. Druk die werd uitgeoefend door de toenmalige kerkelijke<br />
overheid? Het katholieke Lectuur-Repertorium, lang de niet tegen te spreken<br />
scherprechter in het beoordelen van de zedelijke waarde van een boek, 3 bedacht<br />
deze Reynaertbewerking met een II, dit wilde zeggen voor de gelovigen en zeker<br />
voor de jeugd nagenoeg ontoelaatbare lectuur, ja zelfs gevaarlijke en verderfelijke<br />
lectuur. Het Lectuur-Repertorium beschouwde het niet lezen van het boek ook niet<br />
als een groot verlies: volgens de beoordelaar valt de bewerking van Melis meestal<br />
op door ‘oppervlakkigheid’ (p. 941).<br />
De uitgave uit 1927 bevat achttien houtsneden van Henri van Straten, ‘met de<br />
hand gekleurd’. 4 Het speciale, bibliofiele karakter van de uitgave wordt onderstreept<br />
door de mededeling dat het boek is ‘genummerd en gesigneerd’ en door de beperkte<br />
oplage van 480 exemplaren. De kuise lezer zag bij de Tibeertpassage een houtsnede<br />
van onverdachte zeden.<br />
Deze tweede uitgave kende een meer bescheiden en goedkopere herdruk die op<br />
de markt kwam als ‘volksuitgave’. De illustraties zijn niet ingekleurd. Van deze editie<br />
werden drie varianten uitgegeven: een in karton met een rood ovalen uitgeversvignet<br />
(een zittend vosje in het bos), nog een in karton met het rechthoekige uitge-<br />
Tiecelijn, 20, 2007