opmaak Tiecelij° - Reynaertgenootschap

Anders gezegd: zij liet hem de kleine dood sterven, zij bezorgde hem een orgasme.
De noodklok luiden in Elmare
251
Soloseks, homoseks, heteroseks in een priorij, het is geen klein bier. Elmare, ‘een
in 1144 gestichte proosdij van de Gentse Sint-Pietersabdij’ (Van Daele 1994:12)
stond dan ook in een kwade reuk. ‘J. de Wilde (De priorij van Elmare) heeft aangetoond
dat het om een kleine uithof ging, waar men het niet te nauw nam met de kerkelijke
voorschriften en waar meermaals het materiële en het geestelijke belang met
elkaar in conflict kwamen. (...) Elmare is negatief geladen en krijgt een plaats in de
isotopie ‘valse religiositeit’/’schijnheiligheid’ (Van Daele 1994:186). Door woorden
uit het religieuze register te laden met een erotische betekenis hangt de
Reynaertauteur de schijnheiligheid van Elmare op een beeldende manier aan de
grote klok.
Maar de Reynaertauteur klaagt de morele verloedering in Elmare op nog een
andere manier aan. Als Isegrim de klokken in Elmare luidt, dan kondigt hij onheil
aan. Isegrim luidt de noodklok. Om te begrijpen hoe dat in zijn werk gaat, moeten
we eerst inzicht krijgen in de manier waarop de Reynaertauteur speelt met de status
van Isegrim en Reynaert. Lulofs (1983:235) had er al op gewezen dat ‘als de
dieren geconfronteerd worden met mensen’ de Reynaertauteur ‘het dierlijk aspect
benadrukt’. Dat is hier het geval. Maar waarom vindt de Reynaertauteur het nodig
om het dierlijke aspect te benadrukken? In Voisenet (2000:158) vinden we een aanwijzing.
‘Les bêtes féroces (...) appartiennent au monde ‘du dehors’ dont l’irruption
brutale dans celui des hommes ne peut être qu’un avertissement’. De
Reynaertauteur wil een intertekstueel spel spelen met verhalen waarin wilde dieren
de bewoonde wereld binnendringen en daarom verandert hij het statuut van
Reynaert en Isegrim. Als Reynaert en Isegrim plotseling opduiken in de bewoonde
wereld en de priorij van Elmare brutaal binnendringen, dan zijn het in de ogen van
de dorpelingen en de monniken wilde dieren uit de vreemde buitenwereld die naderend
onheil aankondigen.
Nu blijkt dat de Reynaertauteur een intertekstueel spel speelt met een specifiek
verhaal. Enklaar (1956:105-106) heeft er op gewezen ‘dat het verhaal van de klokluidende
wolf reeds eeuwen bekend was, voordat Willem het zijn definitieve vorm
gaf’. Enklaar stootte op het historisch prototype ervan toen hij ‘voor een heel ander
doel de elfde-eeuwse kroniek van Radulfus Glauber doorlas’. Glauber, zo schrijft
Enklaar, diste het op ‘als historische waarheid, een voorteken van naderende rampen’.
Het ‘wonderverhaal’ gaat als volgt: ‘In 988 gebeurde het te Orleans, dat, toen
op een nacht de kerkdienaren de deuren van de kathedraal open zetten voor de
bezoekers van de metten, een wolf de kerk kwam binnenlopen, het klokketouw met
zijn bek greep en begon te luiden. De ongewapende toeschouwers, aanvankelijk
geslagen van ontzetting, wisten tenslotte door schreeuwen het ondier te verjagen.’
Voisenet (2000:158) geeft aan waarvan het optreden van de wolf een noodlottig
voorteken was: ‘funeste présage de l’incendie qui ravagea la ville l’année suivante’
(Voisenet 2000:158). Orléans werd het jaar daarop door een brand verwoest.
Iedereen binnen en buiten Elmare beschouwde het optreden van Isegrim als een
noodlottig voorteken en dat verklaart waarom ze de boodschapper bijna van het
leven beroofden. Slecht nieuws brengen kan je je kop kosten.
Tiecelijn, 20, 2007