advies - ACVZ

Hoofdstuk 1
De opzet van het advies
In haar brief van 6 november 2001 heeft de Staatssecretaris van Justitie de
Adviescommissie voor vreemdelingenzaken verzocht “ de mogelijkheden te onderzoeken
om ‘criminele’ illegalen die, na het uitzitten van hun gevangenisstraf in vreemdelingenbewaring
worden gesteld, in bewaring te houden totdat hun uitzetting daadwerkelijk gerealiseerd
kan worden.”
Daarbij werd specifiek gevraagd naar
• een omschrijving van de doelgroep ten aanzien van wie de maatregel zou kunnen worden
toegepast;
• informatie over de aanpak van de problematiek in de ons omringende landen;
• eventuele aanpassingen van het huidige wettelijk systeem met in achtneming van het
internationaal rechtelijk kader;
• de effectiviteit van de eventuele uitbreiding van de maatregel.
De gestelde vraag lijkt te veronderstellen dat er mogelijkheden zouden bestaan dan wel
wettelijke maatregelen kunnen worden gecreëerd waarbij veroordeelden onverkort tot
hun daadwerkelijke uitzetting in vreemdelingenbewaring kunnen worden gehouden.
Op gronden die nader in dit advies zullen worden uiteengezet, kan met zekerheid worden
gezegd dat die veronderstelling onjuist is. Verdragsrechtelijke verplichtingen maken
het onmogelijk om de bewaring van vreemdelingen of welk soort detentie ter fine van
uitzetting van hen dan ook, ongelimiteerd te laten voortduren tot de uitzetting daadwerkelijk
kan worden gerealiseerd. Als uitzetting feitelijk onmogelijk is of niet binnen een
door verdragsrechtelijke jurisprudentie (onscherp) afgebakende termijn blijkt te kunnen
worden gerealiseerd, kan de vreemdeling niet langer in vreemdelingenbewaring worden
gehouden. Mensenrechtenverdragen, met name het Europese verdrag ter bescherming
van de rechten van de mens (EVRM), maken het onmogelijk daarvan afwijkende wettelijke
maatregelen te treffen.
In het licht van dat gegeven heeft de Adviescommissie voor vreemdelingenzaken(ACVZ)
geconcludeerd dat de adviesvraag mede moet worden begrepen als de vraag om een advies
over de mogelijkheden om het daadwerkelijke vertrek uit Nederland van ‘criminele’ illegalen
aansluitend aan het uitzitten van hun straf te bevorderen.
Deze adviesvraag kan niet los worden gezien van twee andere thema’s waarover de
ACVZ in de loop van 2002-2003 ook een advies zal uitbrengen, te weten het terugkeerbeleid
en vreemdelingen in relatie tot de openbare orde. Vooruitlopend daarop wordt in
het nu voorliggende advies reeds kort op enkele aspecten daarvan ingegaan.
Bij de afbakening van de doelgroep stuitte de ACVZ op het feit dat in sommige gevallen
het strafrechtelijk traject voor vreemdelingen die als verdachte van een misdrijf zijn aangehouden,
reeds in een zeer vroeg stadium door de politie en/ of het Openbaar
Ministerie wordt afgesloten. Om welke reden dan ook (wellicht er vanuit gaande dat er
direct tot uitzetting kan worden overgegaan), volgt er, na aanhouding en verhoor, soms
een korte periode van voorlopige hechtenis, maar geen vervolging en veroordeling.
Betrokkene wordt dan overgedragen aan de Vreemdelingendienst en gaat rechtsreeks in
vreemdelingrechtelijke bewaring ter fine van uitzetting. In dit geval is er geen mogelijkheid
om strafrechtelijke bewaring en straftijd mede te gebruiken om de uitzetting voor
te bereiden.
16