advies - ACVZ

5.5. Strafrechtelijke Opvang Verslaafden (SOV) 61
5.5.1 Inleiding
Met de inwerkingtreding van de wet SOV per 1 april 2001 is in het Wetboek van
Strafrecht de strafrechtelijke maatregel van plaatsing van personen in een inrichting
voor de opvang van verslaafden geïntroduceerd. Kort omschreven houdt de regeling een
gedwongen opvang in voor ten hoogste twee jaar in een daartoe specifiek bestemde
inrichting. Zij voorziet niet in een dwangbehandeling maar is in de eerste plaats gericht
op het drugsvrij maken van de betrokkene. Wel kan de gedwongen opvang de voorwaarden
scheppen waaronder bij degene ten aanzien van wie de maatregel is opgelegd,
de motivatie ontstaat voor een behandeling.
De toepassing van de wet SOV is tijdens de experimentele fase van zes jaar, geografisch
beperkt. In aanmerking komen thans alleen personen, niet zijnde illegalen die wonen of
langdurig feitelijk verblijven in de gemeente Amsterdam, Rotterdam, Utrecht,
Nijmegen, Den Bosch, Eindhoven, Heerlen of Maastricht. Na zes jaar worden de effecten
van de SOV geëvalueerd ook in relatie tot de resultaten van andere vormen van
interventie op het terrein van het overlastbeleid. De uitkomst van deze evaluatie zal
bepalend zijn voor de vraag of met de SOV zal worden voortgegaan als een permanente
voor het gehele land geldende voorziening en zo ja, hoe.
5.5.2 De SOV regeling
De strafrechtelijke opvang van verslaafden is door de wetgever geregeld als strafrechtelijke
maatregel (artikelen 38m t/m 38u Sr). Als grond hiervoor wordt aangevoerd dat er
geen rechtstreeks verband behoeft te bestaan tussen de ernst van de gepleegde feiten en
de zwaarte (en duur) van de strafrechtelijke reactie daarop.
Van oudsher heeft de wetgever gedragingen die zijn gepleegd onder invloed van drugs,
niet onder het strafuitsluitende bereik van artikel 39 Sr (ontoerekeningsvatbaarheid) willen
brengen. Onder gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens
valt niet de situatie dat de geestvermogens zijn aangetast door druggebruik. Op het
moment van het plegen van het delict was de dader weliswaar niet in staat om zijn wil te
bepalen maar zijn handelen is wel verwijtbaar omdat ieder weet dat het tot zich nemen
van drugs ten gevolg kan hebben dat men in een roestoestand kan komen te verkeren.
Het is een bekend verschijnsel dat drugsverslaafden herhaaldelijk strafbare feiten plegen
om in hun levensonderhoud te voorzien en om het gebruik van drugs te kunnen
bekostigen. In het gros van die gevallen gaat het om (al dan niet gekwalificeerde) vermogensdelicten,
zoals bijvoorbeeld omschreven in de artikelen 310 t/m 312 Sr (diefstal,
gekwalificeerde diefstal en diefstal met geweldpleging). Dat geldt uiteraard a priori voor
‘criminele’ illegalen, omdat geldproblemen voor hen meestal nog nijpender zijn.
Veelal legt de rechter bij veroordeling ter zake van genoemde delicten vrijheidsstraffen
op, die in de meeste gevallen te kort zijn om tijdens detentie daadwerkelijk iets aan de
oorzaak van het criminele gedrag, te weten verslaving, te doen. Het is gebleken dat het
merendeel van de verslaafde ex-gedetineerden na het uitzitten van de vrijheidsstraf weer
vervalt in (hard)drugs gebruik en in crimineel gedrag.
61 Wettelijk kader Strafrechtelijke opvang verslaafden: Artt. 38 m t/m 38 u Sr.
55