advies - ACVZ

Wettelijke grondslag
Allereerst volgt uit artikel 5 EVRM dat aan vreemdelingenbewaring een (nationaal) wettelijk
voorschrift ten grondslag moet liggen (legaliteitsvereiste). Omdat de persoonlijke
vrijheid vooropstaat, en de beperking van die vrijheid uitzondering is, dienen wettelijke
bepalingen en procedures die vrijheidsbeneming mogelijk maken eng uitgelegd te worden.
Dat wil zeggen dat als er verschillende interpretaties van dergelijke bepalingen
mogelijk zijn, die interpretatie gekozen dient te worden die de betreffende bepaling de
meest beperkte reikwijdte laat. 16 Bovendien moet deze wettelijke grondslag van een voldoende
kwaliteit zijn: “it must be sufficiently accessible and precise, in order to avoid all
risk of arbitrariness”. 17
Willekeurverbod
De hoofddoelstelling van artikel 5 EVRM is bescherming tegen arbitraire, willekeurige
detentie. 18 Uiteraard dient het vereiste van een wettelijke basis voor detentie ertoe om
willekeurige detentie te voorkomen. Daarnaast hangt dit criterium nauw samen met de
doelbinding van artikel 5 EVRM. Detentie is slechts geoorloofd op grond van een der in
artikel 5 lid 1 genoemde – restrictief uit te leggen 19 – doelen. Indien een vreemdeling in
bewaring wordt gesteld zonder te voldoen aan één van die in artikel 5 EVRM gestelde
doelen (in casu ten behoeve van de uitzetting, artikel 5 lid 1 onder f), dan is er sprake van
willekeurige en daarmee onrechtmatige detentie.
Doelbinding
Vreemdelingendetentie is uitsluitend geoorloofd wanneer de detentie tot doel heeft: uitzetting,
uitlevering of het beletten op onrechtmatige wijze het land binnen te komen
(artikel 5 lid 1 onder f). Verdergaande eisen volgen niet uit deze subparagraaf. Bij de
vreemdelingenbewaring komt in het algemeen als doelstelling alleen in aanmerking dat
deze geschiedt met het oog op de uitzetting. Wat houdt dit doelvereiste in? In de uitspraak
van het Hof inzake Chahal vs. Verenigd Koninkrijk, het standaard-arrest ter zake
bepaalde het Hof in dit verband dat de bescherming van artikel 5 lid 1 onder f EVRM een
minder vergaande bescherming biedt dan artikel 5 lid 1 onder c EVRM. 20 Het Hof overwoog
in § 112: “(…) Article 5 § 1 (f) does not demand that the detention of a person
against whom action is being taken with a view to deportation be reasonably considered
necessary, for example to prevent his committing an offence or fleeing; in this respect
Article 5 § 1 (f) provides a different level of protection from Article 45 § 1 (c). Indeed, all
that is required under this provision is that “action is being taken with a view to deportation”.
21 Artikel 5 lid 1 onder f EVRM verlangt derhalve (slechts) dat actie wordt of is
ondernomen met het oog op de uitzetting. Niet wordt vereist dat de detentie noodzakelijk
is bijvoorbeeld ter voorkoming van strafbare feiten, of omdat de betrokkene vluchtgevaarlijk
is. Wat wordt er zoal verstaan onder ‘with a view to deportation’? Eén van de
handelingen gericht op uitzetting is het onderzoek naar de identiteit van betrokkene. De
uitspraak van het Hof inzake Agnissan v. Denemarken is in casu relevant. Daarin bepaalde
het Hof dat het (gedurende een redelijke tijd) in bewaring stellen van een vreemde-
16 Zie bijv. HR 8 juli 1992, RV 1992, 66 m.nt. BPV.
17 EHRM 25 juni 1996, Amuur, RV 1996, 73 m.nt. BPV, § 50; zie ook EHRM 6 maart 2001, Dougoz v. Griekenland, JV
2001, 123 m.nt. BPV, § 55.
18 Zo onder meer EHRM 18 december 1986, Bozano, RV 1986, 92 m.nt. AHJS, § 54; EHRM 15 november 1996, RV
1996, 20 m.nt. BPV, § 118; EHRM 5 februari 2002, Conka, JV 2002, 117 m.nt. BPV, §39.
19 EHRM 5 februari 2002, ?onka, JV 2002, 117 m.nt. BPV, § 42.
20 EHRM 15 november 1996, RV 1996, 20.
21 Aldus ook EHRM 5 februari 2002, ?onka, JV 2002, 117 m.nt. BPV, § 38.
28