Het verhaal van twee steden - files.slau.nl

Holland 1883 (fragment)
Ramalho Ortigão
Vertaling: M. de Jong
Utrecht en Leiden zijn de voornaamste centra van studie en wetenschap.
De geografische ligging van Utrecht heeft deze stad in
handel en industrie een voorsprong gegeven die zij weliswaar niet
geheel verloren heeft, maar die in de loop der jaren toch veel verminderd
is. Zo wordt het beroemde fluweel, waaraan Utrecht zijn
naam gegeven heeft, nog wel in andere plaatsen, maar niet langer
in Utrecht gefabriceerd. De stad is van een angstvallige zindelijkheid,
met rechte, brede straten, en met grachten doorsneden,
waarover het lover van oude bomen zijn stille schaduw werpt. Die
grachten hebben hier een bijzondere vorm: zij zijn diep, met hoge
wallen, zoals de Seine in Parijs, en aan beide zijden vindt men woningen
die aan het water liggen als aan een straat en waarvan het
dak de bestrating van de kade vormt. Deze stad kwam mij eenzelviger,
stiller en triester voor dan de andere Hollandse steden. Geen
enkele wagen, rijtuig of paard in de verlaten straten, waar de voetstappen
hol klinken, waar de melancholieke, verveelde atmosfeer
van een oude kloostergalerij schijnt te hangen.
Utrecht doet inderdaad denken aan een geweldig klooster,
een stad van monniken en nonnen.
Een paar puriteinse jongemeisjes gaan mij voorbij. Zij gaan
naar de kerk of komen er vandaan. Zij lopen langzaam, met neergeslagen
ogen, de armen tegen het lichaam gedrukt, de handen
over het middel gekruist. Zij zijn blond en bleek; iets van de mystieke
ontroering van de Margaretha der Germaanse legende schijnt
in haar wezen te trillen. Zij doen mij denken aan een calvinistische
transpositie van de Andaluzische vroomheid: het Vesper luidt, de
Sevillaanse meisjes gaan ter kerke, de rozenkrans om de polsen,
het geborduurde zitbankje aan de arm, de mantilla over de schouders,
de kousen zichtbaar in haar lage schoentjes, en twee anjers
in het haar. Zo gaan zij knielend zuchten voor het retabel der Allerheiligste
Maagd.
63