VOORLEZING VAN PAULUS's BRIEF AAN DE GALATEN,1531

kunnen geven. Daarom staat de belofte niet alleen vóór de wet, maar ook b6ven de
wet. (...)
Als God gewild zou hebben, dat wij door de wet gerechtvaardigd zouden worden,
dan zou Hij haar vierhonderd dertig jaar vóór de belofte gegeven hebben, of
tenminste gelijktijdig met de belofte. (...) En zo is de zegen en het schenken van de
gerechtigheid vóór de wet door de belofte gekomen. Daarom is de belofte meer dan
de wet. En zo kan de wet de belofte niet tenietdoen. Het geloof in de belofte,
waardoor de gelovigen reeds vóór de openbaring van Christus gered werden, doet nu,
nadat de belofte door middel van het Evangelie aan alle volken op aarde gepredikt is,
de wet teniet, zodat die niet langer kracht heeft de zonde te vermeerderen, schrik aan
te jagen en de zondaars in de wanhoop te storten, als zij nu in het geloof de belofte
aangrijpen.
Er ligt een grote kracht of eerder nog heel wat ironie daarin, dat Paulus de
vierhonderd dertig jaar uitdrukkelijk noemt, alsof hij wilde zeggen: als jullie zo goed
kunnen tellen, tel dan toch eens op je vingers na hoe groot de tijdsruimte is tussen de
gegeven belofte en de wet. Want zeker was de belofte er reeds lang (namelijk
vierhonderd dertig jaar), terwijl er in al deze tijd nog geen wet gegeven was. Het
argument, ontleend aan de meetbare tijd, is dus krachtig genoeg.
Paulus spreekt hier niet over de wet in het algemeen, maar alleen over de geschreven
wet, alsof hij wilde zeggen: God kon geen rekening houden met onze eredienst, onze
werken en verdiensten, die er nog niet waren, omdat de wet nog niet gegeven was die
de eredienst voorschrijft, de werken eist en degenen die de wet houden het leven
belooft; de wet zegt immers: 'Wie de wet doet, zal daarin leven hebben.' Een
voorbeeld: als ik niet gedwongen, maar uit vrije wil aan een mens, wie ik niets
schuldig ben, een akker of een huis zou schenken, en hem dan, twintig of meer jaren
nadat ik hem de weldaad bewezen had, een wet zou opleggen om dit of dat te doen,
dan zou de persoon in kwestie niet kunnen zeggen dat hij met zijn werk deze
weldaad verdiend had, daar hij die zoveel jaren eerder - uit louter goedheid van mijn
kant - ontvangen had, hoewel hij mij helemaal niets had gevraagd. En zo kon God
geen rekening houden met werken en verdiensten, die op de gerechtigheid vooruit
zouden lopen, omdat de belofte en de gave van de Heilige Geest vierhonderd dertig
jaar vóór de wet gegeven werden. Dat wil Paulus hier op ironische wijze duidelijk
maken.
En zo kunnen wij zeggen: ons christen-zijn bestond al vierhonderd dertig jaar voor
ons monnik-zijn, dat wil zeggen onze zonden zijn door de dood van Christus
vijftienhonderd jaar geleden verzoend, eer dat er zoiets was als een of andere
kloosterorde, boeteregel of werken, die door God uit billijkheidsoverwegingen of
plichtmatig naar waarde geschat zouden worden. Hoe zouden wij dus nu met onze
werken en verdiensten voor onze zonden moeten betalen? (...)
En zo verkrijgt Paulus door te vergelijken in alle opzichten stevige argumenten met
het oog op een zekere tijd en op zekere personen en niemand zal zo maar over deze
bewijzen kunnen heenstappen. Laten wij ons geweten dus met dit soort argumenten
wapenen, want het is geweldig nuttig, ze in de uren der verzoekingen weloverwogen
paraat te hebben. Deze bewijzen van de apostel voeren ons weg van de wet en de
werken en leiden ons binnen in de belofte en in het geloof, weg van de toorn van God
in de genade, uit de zonden in de gerechtigheid, uit de dood in het leven.