VOORLEZING VAN PAULUS's BRIEF AAN DE GALATEN,1531

aanklaagt en verdoemt, aannemen in plaats van onze Trooster en Heiland en zo onder
het masker van een valse Christus, dat wil zeggen van de duivel, de ware Christus
verliezen en Hem voor ons waardeloos maken. Dit over onze persoonlijke
aanvechtingen en hoe wij ons daarin hebben te gedragen.
5:3 En ik betuig wederom aan een iegelijk mens die zich laat besnijden, dat hij een
schuldenaar is de gehele wet te doen.
De hiervoor besproken schade is geweldig groot, want Paulus zegt dat Christus hen,
die zich laten besnijden, geen nut doet. De schade, waarover we het nu moeten
hebben is niet minder, want Paulus zegt dat zij, die zich laten besnijden, schuldig
zijn, de gehele wet te houden. Deze woorden zegt hij zo ernstig, dat hij ze door een
eed bekrachtigt: 'Ik betuig', enz., d.w.z. ik zweer bij alles wat heilig is. Deze woorden
kunnen op twee manieren uitgelegd worden, negatief en positief.
Negatief, dan gaat het zo: ik betuig aan iedereen, die zich laat besnijden, dat hij
schuldig is de gehele wet te houden, dat wil zeggen dat hij de wet in het geheel niet
houdt, zelfs ook in de besnijdenis wordt hij niet besneden; ook als hij de wet vervult,
vervult hij die toch niet, hij overtreedt ze. Dat lijkt mij de eenvoudige en eigenlijke
bedoeling van Paulus te zijn op deze plaats. Verderop, in hoofdstuk 6:13, legt Paulus
zichzelf zo uit: 'Die zich laten besnijden, houden zelf de wet niet'; zo staat het ook in
hoofdstuk 3:10: 'Die uit de werken der wet leven, die zijn onder de vloek', dat wil
zeggen: ook al laten jullie je besnijden, dan zijn jullie toch niet gerechtvaardigd en
vrij van de wet, maar jullie zijn daardoor nog veel meer schuldenaars en knechten
van de wet geworden; hoe meer jullie proberen aan de wet te voldoen, om vrij van
haar te worden, des te meer komen jullie onder haar juk, zodat zij al maar meer recht
heeft om aan te klagen en te verdoemen. Dat wil zeggen: het paard achter de wagen
spannen en vuil met vuil afvegen.
Wat ik hier over de woorden van Paulus zeg, heb ik in het klooster door ervaring
geleerd, bij mijzelf en bij vele anderen. Ik heb er velen gezien, die met veel ijver en
met de beste bedoelingen alles deden, om een gerust geweten te krijgen, zij hebben
ruwe haren hemden gedragen, zij hebben gevast, gebeden, hun lichamen geslagen en
door allerlei kastijdingen verzwakt, zodat die, al waren ze zo sterk als ijzer geweest,
tenslotte wel moesten breken en toch: hoe meer zij zich aftobden, hoe angstiger ze
werden. Vooral als ze moesten sterven, was het hun zo bang te moede, dat ik
moordenaars die tot de doodstraf veroordeeld waren, vaak meer getroost heb zien
sterven dan hen, die toch zo heilig geleefd hadden.
En zo is het ongetwijfeld waar, dat zij, die de wet doen, haar niet houden. Hoe meer
de mensen proberen aan de wet te voldoen, des te meer overtreden zij haar. Hoe meer
iemand probeert, door eigen gerechtigheid zijn geweten tot rust te brengen, des te
meer maakt hij het juist daardoor onrustig. Ik heb als monnik geprobeerd, met de
meeste nauwgezetheid naar het voorschrift van de orderegel te leven, ik was gewoon,
altijd na voorafgaand diep berouw, al mijn zonden nauwkeurig op te biechten en
dikwijls herhaalde ik mijn schuldbelijdenis en ik heb de mij opgelegde boetedoening
ijverig verricht. En toch kon mijn geweten geen zekerheid krijgen, maar twijfelde
altijd en zei: dat heb je niet goed gedaan, je bent niet berouwvol genoeg geweest, je
hebt bij je belijdenis wat achtergehouden, enz. Hoe langer ik dus probeerde, mijn
onzeker, zwak en terneergeslagen geweten naar het recept van de menselijke tradities
te doen genezen, des te meer maakte ik het van dag tot dag slechts onzekerder,
zwakker en verwarder. En terwijl ik mij op deze wijze aan de menselijke tradities
hield, overtrad ik ze des te meer en terwijl ik de gerechtigheid van mijn orde zocht,
kon ik die toch nooit grijpen, omdat het onmogelijk is, dat door de werken der wet