VOORLEZING VAN PAULUS's BRIEF AAN DE GALATEN,1531

worden. Daarbij heb ik het niet eens over de goddeloze monniken, die hun buik voor
hun god houden en verschrikkelijke zonden gedaan hebben, die ik liever niet noem,
ik spreek over de besten onder hen, zoals ik er zelf een geweest ben met vele
anderen, die heilig geleefd en met veel pijn en moeite geprobeerd hebben, door het
houden van de orderegel, de toorn van God te verzoenen en vergeving van zonden en
eeuwig leven te verdienen. Die krijgen allemaal het woord te horen, dat de zonen van
de dienstmaagd uit het huis moeten worden gezet, samen met hun moeder, de
dienstmaagd. (...)
Als het pausdom nu nog even heilig en nauwgezet zou leven als in de tijd van de
vaderen - ik denk aan Hiëronymus, Ambrosius, Augustinus en anderen - toen de
geestelijken nog niet in zo'n kwaad gerucht geraakt waren wegens simonie, weelde,
wellust, rijkdom, hoererij, sodomie en talrijke andere zonden, toen zij, zoals iedereen
kon zien, volgens de ordeningen en regels van de vaderen godsdienstig en heilig
leefden en zich ook nog aan het celibaat hielden, wat zouden wij dan nog tegen het
pausdom kunnen aanvoeren? Het celibaat, dat de geestelijken in de tijd van de
vaderen heel nauwgezet in acht namen, is voor de wereld iets voortreffelijks en
maakt van een mens een engel. Daarom spreekt Paulus in Kolossenzen 2:18 over 'de
dienst der engelen'; en de pausgezinden zingen over maagden: een engelachtig leven
hadden ze op aarde geleefd, omdat ze een leven buiten het vlees geleefd hadden.
Verder wekt dat leven, dat men contemplatief noemt en waaraan geestelijken zich
met achterstelling van alle politieke en economische taken volkomen toegewijd
hebben, de schijn van grote heiligheid. Vandaar dat als het aanzien van het oude
pausdom ook tegenwoordig nog zo zou bestaan, dan zouden we met onze leer van
het geloof tegen dit pausdom weinig uitrichten. Vooral omdat wij nu reeds maar
weinig kunnen bereiken en dat terwijl die oude vroomheid en strenge tucht, die er
toch zo duidelijk waren, allang uitgedoofd zijn en er in het pausdom niets anders te
zien is dan een poel van ongerechtigheid.
Maar stel het geval, dat de vroomheid en de tucht van het pausdom nog zouden
bestaan zoals ze vroeger waren, dan moesten wij nochtans naar het voorbeeld van
Paulus, die de valse apostelen aanpakt, die voor het oog zo heilige en goede mannen,
tegen de werkheiligen van het pausdom strijden en zeggen: al leven jullie nog zo kuis
en in onthouding, al is jullie wandel ook nog zo nederig en engelachtig geestelijk, al
matten jullie je lichamen af door talrijke oefeningen, dan zijn jullie toch slaven van
de wet, van de zonde en van de duivel, moeten jullie toch het huis uit, omdat jullie
gerechtigheid en heil zoeken door je werken en niet door Christus.
Daarom moet men de ogen niet zo zeer op het verdorven leven van de pausgezinden
richten, maar veeleer op hun goddeloze leer en op hun huichelarij, en die bestrijden
wij ook vooral. (...) Ook de satan verdedigt tegenwoordig het verdorven leven van de
pausgezinden niet meer, dat de meer ontwikkelden onder hen zelf verafschuwen. Hij
strijdt tegenwoordig voor de demonische leer, voor de huichelarij en werkheiligheid,
die verdedigd en gehandhaafd moet worden. En dan voert hij de autoriteit van de
concilies en het voorbeeld van de heilige vaderen aan, van wie hij beweert, dat zij de
stichters van de heilige orden en de inzettingen daarvan zijn, enz. Daarom strijden
wij tegenwoordig niet tegen het duidelijk goddeloze en verdorven pausdom, maar
tegen zijn voortreffelijke heiligen, die denken dat ze een engelachtig leven leiden,
doordat zij dromen dat ze niet alleen voldoen aan de goddelijke geboden, maar ook
de aanbevelingen van Christus opvolgen en de niet -geboden werken doen, die
werken dus die overbodig zijn. Tot hen zeggen wij, dat alle moeite vergeefs is, als zij