VOORLEZING VAN PAULUS's BRIEF AAN DE GALATEN,1531

als het over het geloof en het heil gaat, een of andere kracht heeft. Paulus neemt
daarbij, een bekende stijlfiguur (synecdoche) gebruikend, het deel voor het geheel,
d.w.z. hij verstaat onder de onbesnedenen de wereld der heidenen en onder
besnijdenis het gehele Jodendom met al zijn krachten en zijn roem. De woorden van
Paulus bedoelen: wat ook de heidenen mogen presteren met al hun wijsheid,
gerechtigheid, met hun wetten, hun macht, hun koninkrijken, heerschappijen, het
heeft in Jezus Christus geen kracht. Verder: wat alle Joden met hun gehele Mozes,
met de wet, met de besnijdenis, de eredienst, de tempel, het koninkrijk, het
priesterdom zijn en vermogen, heeft totaal geen kracht. Daarom valt in Christus
Jezus of in de zaak van de rechtvaardiging niet te redetwisten over de wetten van de
heidenen of van de Joden, over de vraag of de ceremoniële wet of de zedenwet
rechtvaardigt; heel eenvoudig geldt deze bestrijding: 'Want in Christus Jezus heeft
noch besnijdenis enige kracht, noch voorhuid.'
Is de wet dus slecht? Nee, zij is goed en nuttig, maar op haar eigen niveau en op haar
eigen plaats, namelijk daar, waar het over lichamelijke en burgerlijke zaken gaat, die
zonder wet niet bestuurd kunnen worden. Verder nemen wij in de godshuizen
bepaalde ceremoniën en wetten in acht, niet omdat het waarnemen daarvan tot de
gerechtigheid zou bijdragen, maar omdat het dienstig is voor de goede orde, de rust,
de eensgezindheid en als voorbeeld, naar het woord uit 1 Korinthe 14:40: 'Laat alle
dingen eerzaam en met orde geschieden.' Maar als die wetten voorgehouden en
uitgevoerd worden in die zin, dat het in acht nemen ervan tot de gerechtigheid
behoort en het niet in acht nemen verdoemelijk maakt, dan moeten zij volledig
worden weggedaan en afgeschaft, anders verliest Christus Zijn functie en Zijn roem;
want Hij wil alléén rechtvaardigen, de Geest schenken, enz. Paulus beweert dus met
deze woorden heel duidelijk, dat noch de besnijdenis enige kracht heeft, noch de
voorhuid, maar het nieuwe schepsel, enz. Want als in Christus noch wetten der
heidenen noch wetten der Joden enige kracht hebben, dan heeft de paus tegen alle
ware vroomheid gehandeld, als hij ons gedwongen heeft aan zijn wetten geloof te
schenken, enz.
Het nieuwe schepsel, door welke het beeld Gods vernieuwd wordt, komt niet tot
stand door een verfje aan de buitenkant of de veronderstelde stralenkrans van welke
uiterlijke werken dan ook, want in Christus heeft noch besnijdenis, noch voorhuid
enige kracht; het nieuwe schepsel wordt naar het beeld Gods in gerechtigheid en door
heiliging in de waarheid geschapen. Werken, die dan gedaan worden, brengen wel
een nieuw uiterlijk met zich mee, en de wereld en het vlees geraken in de ban ervan,
maar zij brengen niet het nieuwe schepsel tot stand. Het hart blijft even goddeloos als
voorheen, vol verachting van God, vol ongeloof, enz. Het is een zaak van de Heilige
Geest een nieuw schepsel te maken. Hij moet een ander verstand en een andere wil
inplanten en volmacht geven het vlees te temmen en de gerechtigheid en de wijsheid
van de wereld te mijden. Dan kunnen we niet volstaan met uiterlijke schijn, dan gaat
het om de zaak zelf. In werkelijkheid wordt een nieuw zintuig geboren en een nieuw
oordeel, namelijk het geestelijke, welke dat wat het voorheen groot maakte, nu
verafschuwt. Eens waren onze gemoederen zo met het monnikenleven ingenomen,
dat wij het voor de enige weg tot de zaligheid hielden, nu oordelen wij daarover
geheel anders. Wat wij voorheen, toen wij nog geen nieuwe schepselen waren, als de
hoogste heiligheden aanbeden hebben, daarover blozen wij nu van schaamte als wij
daaraan terugdenken.