Toepassing van risico-evaluatie in de voedselketen - Favv

Dioxinen in de voedselketen: risico-evaluatie binnen het
normatief kader en in de context van een incidenteel accident
Luc Pussemier 1,2 , Valérie Vromman 3 en Claude Saegerman 4
1 CERVA-CODA ; 2 Sci Com FAVV ; 3 FAVV; 4 Université de Liège
De ontstaansgeschiedenis van het Federaal Agentschap voor de
Veiligheid van de Voedselketen hangt nauw samen met de problematiek
van dioxinen in de voedselketen. Het incident dat zich
in 1999 in België voordeed, was één van de elementen die aanleiding
gaven tot de oprichting van het Agentschap1 . Sindsdien
deden zich, ondanks de invoering van het CONSUM-programma
(CONtaminants SUrveillance systeM) door het Agentschap, geregeld
incidenten voor met polychloorbifenylen (PCB’s) en dioxinen.
Wil dat zeggen dat er niet echt veel veranderd is? Dat de controle
ontoereikend is ? Dat een risico-evaluatie het niet altijd mogelijk
maakt de ware problemen in te schatten ? Deze gevalsstudie over
“dioxinen” heeft als doel een methodologie voor risico-evaluatie
aan te reiken die zowel in het algemeen kan worden gebruikt om
een toxicologische drempelwaarde en normen vast te leggen, als
binnen de context van een incidenteel accident dat een weerslag
kan hebben op de volksgezondheid.
1. Lokalisatie van het beschouwde
gevaar in de voedselketen
Dioxinen (polychloordibenzodioxinen, PCDD’s en polychloordibenzofuranen,
PCDF’s) ontstaan op spontane wijze (bijvoorbeeld
na bosbranden) of als gevolg van een menselijke
activiteit (bijvoorbeeld in de staalindustrie, bij verbranding,
in de chemische industrie als syntheseonzuiverheden of bij
accidenten zoals in Seveso of bij transport) (Figuur 1). Het zijn
dan ook persistente organische polluenten (POPs) van het
milieu die ook bepaalde natuurlijke hulpbronnen (bijv. kleiafzettingen)
en zelfs technologische hulpsto en (bijvoorbeeld
in de levensmiddelenindustrie gebruikte HCl) kunnen verontreinigen2,3
. Dioxineachtige PCB’s (dioxin like PCBs, dl-PCBs)
behoren dan weer tot de groep van de PCB’s in de ruime
betekenis. Van deze sto en is de industriële productie verboden,
maar is er nog een grote historische voorraad aanwezig
in het milieu. Vroeger kwamen PCB’s eveneens in de voeding
terecht tijdens de verwerkingsprocessen van landbouwproducten
en de bereiding van levensmiddelen (bijvoorbeeld
lekken in warmtewisselaars, elektrische transformatoren) 4 .
45